Pałac Kultury i Nauki - kosztowny dar Stalina

Pałac zajmuje powierzchnię 50 hektarów, a do jego budowy zużyto 40 mln cegieł. Mierzący 237 metrów wieżowiec w momencie otwarcia był drugim najwyższym drapaczem chmur w Europie. Przewyższał go tylko gmach Uniwersytetu Moskiewskiego. Oba bliźniacze budynki zaprojektował ten sam radziecki architekt – Lew Rudniew.

Budowa

Po II wojnie światowej Warszawa była niemal całkowicie zniszczona - w efekcie bombardowań w 1939 roku, walk w Powstaniu Warszawskim i wyburzania miasta na przełomie 1944 i 1945 roku legło w gruzach 85 proc. lewobrzeżnej części stolicy . Od momentu opuszczenia miasta przez Niemców, Polacy przystąpili do odbudowy swojej stolicy. Ale decyzja o budowie Pałacu Kultury i Nauki nie należała do warszawiaków. Podjęto ją w Moskwie. Pekin, jak z czasem zaczęto nazywać budowlę, powstał po wyburzeniu ponad 170, częściowo zamieszkanych już, kamienic.

5 kwietnia 1952 roku rządy Związku Radzieckiego i Polski podpisały umowę na budowę pałacu.

- Na podstawie tej umowy Polska otrzymuje od swojego wielkiego sojusznika i przyjaciela wspaniały dar – informował spiker Polskiego Radia w 1952 roku. - Wspaniała strzelista sylwetka pałacu będzie wymownym symbolem ideowej treści naszej socjalistycznej stolicy. Nad miastami imperialistycznego Zachodu górują gmachy giełd i banków – symbole wyzysku i niewoli mas pracujących. Nad Warszawą będzie dominować symbol najwyższych wartości ludzkich, symbol wiecznego braterstwa z narodami Związku Radzieckiego.

Propaganda komunistyczna regularnie przekazywała informacje o postępach prac. Warszawiacy mogli sami ich doglądać dzięki specjalnie wybudowanej platformie widokowej. Budowa PKiN trwała trzy lata. Łącznie wzięło w niej udział ok. 10 tys. pracowników z Polski i ZSRR.

Wręczenie prezentu

W przededniu najważniejszego święta państwowego PRL, 21 lipca 1955 roku, doszło do oficjalnego przekazania pałacu narodowi polskiemu.

- Tu, w sercu Warszawy, jeszcze przed trzema laty zalegały zwały gruzów, sterczały okaleczone mury, przygnębiające resztki domów. Dziś rozpościera się wolna, pełna powietrza i zieleni, tchnąca radością życia przestrzeń – nie krył zachwytu sprawozdawca Polskiego Radia.

O godz. 16:00 ambasador ZSRR w Polsce Pantalejmon Ponomarienko wręczył klucz do głównych drzwi gmachu premierowi PRL Józefowi Cyrankiewiczowi.

- Otwierając ten pałac wyrażam imieniem rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, imieniem ludu Warszawy, imieniem całego narodu głęboką wdzięczność dla rządu Związku Radzieckiego, dla wszystkich dzielnych i ofiarnych budowniczych naszego pałacu, dla licznych załóg fabrycznych w Związku Radzieckim. Dziękujemy wam z całego serca, towarzysze! – zakończył żywiołową przemowę Józef Cyrankiewicz.

Następnego dnia PKiN został oficjalnie otwarty dla zwiedzających. Data oczywiście nie jest przypadkowa. 22 lipca, w rocznicę ogłoszenia Manifestu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego, władze komunistyczne z pompą inaugurowały swoje inwestycje. Tego dnia w 1949 roku otwarto trasę W-Z, w 1953 oddano do użytku Stare Miasto w Warszawie, a w 1974 Trasę Łazienkowską.

Symbol

Wbrew komunistycznej propagandzie, Pekin nie był bezinteresownym prezentem wybudowanym i podarowanym przez bratni naród radziecki. Postawienie w Warszawie monumentalnego kolosa, noszącego imię Stalina, było pomysłem samego przywódcy ZSRR. Pałac nie symbolizował też "najwyższych ludzkich wartości", a dominację Sowietów nad powojenną Polską.

Wybudowanie przez wschodniego sąsiada wieżowca na gruzach przedwojennych kamienic również miało znaczenie symboliczne. Pokazywało wyższość nowych porządków, powstających na ruinach starego świata. Ogromny socrealistyczny gmach zmieniający całkowicie układ urbanistyczny odbudowywanej stolicy Polski do dziś góruję nad Warszawą.

th