Lubelski konserwator zabytków Dariusz Kopciowski poinformował na Facebooku o odkryciu w kazimierskiej synagodze historycznej dekoracji malarskiej, która znajduje się nad portalem wejścia w sali modlitw, który - jak wskazał - pochodzi najprawdopodobniej z czasu budowy obecnej synagogi, tj. z drugiej połowy XVIII w. Odkrycia dokonano w trakcie prowadzonych tam aktualnie prac restauratorskich.
Kopciowski wyjaśnił, że z opisów historycznych i materiałów ikonograficznych z pierwszej połowy XX w. wynika, że wnętrze sali posiadało bogatą dekorację malarską z motywami roślin i zwierząt, która została zniszczona – jak przekazał - w trakcie dewastacji budynku przez Niemców podczas II wojny światowej oraz w późniejszym okresie, kiedy nieużytkowany obiekt popadał w ruinę. Podkreślił również, że w 1953 roku podczas odbudowy synagogi według projektu Karola Sicińskiego z przeznaczeniem na kino, na całości ścian wykonano nowe tynki i pomalowano je na biało; tak samo został potraktowany też portal.
Kwiatowy ornamenty
Wojewódzki konserwator podkreślił we wpisie, że w związku z planowaną obecnie naprawą tynków w sali modlitw zdecydowano się na wykonanie w obrębie portalu odkrywek sondażowych, aby ustalić, czy zachowały się jakieś ślady jego pierwotnej dekoracji. "Jakkolwiek znaczna część tynków portalu jest wtórna, to udało się odsłonić oryginalne fragmenty tynków wapienno-piaskowych z pozostałościami wystroju malarskiego" – poinformował.
"Po wstępnym oczyszczeniu z kilku wtórnych warstw wypraw tynkarskich i malarskich, w partii fryzu ukazał się ornament kwiatowy w postaci nieregularnych, czarnych wici z czerwonymi kulkami podmalowywanymi światłocieniowo. W partiach listew podwałkowych oraz w listwie wieńczącej odkryto pozostałości czerwieni; na fragmentach wałków zachowały się reliktowe pozostałości zieleni" – opisał w mediach społecznościowych Dariusz Kopciowski.
Dodał, że na podstawie odkrytych fragmentów dekoracji malarskich wykonano próbę retuszu polichromii, a po pełnym doczyszczeniu oryginału określony zostanie docelowy zakres uzupełnień i sposobu ekspozycji dekoracji. Pobrano także próbki do badań mikrochemicznych i stratygraficznych, aby określić skład zapraw i pigmentów.
Historia synagogi w Kazimierzu Dolnym
Pierwsza wzmianka o kazimierskiej synagodze pochodzi z 1557 roku i prawdopodobnie dotyczy budynku drewnianego. Kolejna wzmianka - z roku 1622, opisuje już budynek murowany.
Obecny budynek pochodzi z II połowy XVIII w. Prawdopodobnie pod koniec XIX w. został on rozbudowany od północy o babiniec, czyli pomieszczenie przeznaczone dla żydowskich kobiet. Po I wojnie światowej od strony zachodniej dostawiono sień z wydzielonymi izbami i drugim babińcem na piętrze.
W czasie II wojny światowej w synagodze mieścił się niemiecki magazyn. W 1944 roku synagoga została zdewastowana i częściowo zburzona. W 1953 roku została odbudowana wg projektu Karola Sicińskiego z przeznaczeniem na kino, które funkcjonowało tu do 2003 roku. Obecnie obiekt jest w posiadaniu Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie i pełni funkcję galerii oraz pokoi noclegowych.
PAP/bm