23 sierpnia 1989 roku, w 50. rocznicę podpisania paktu Ribbentrop-Mołotow, w nadbałtyckich republikach ZSRR odbył się masowy protest przeciwko zawartym postanowieniom. Na mocy układu państwa nadbałtyckie zostały w 1940 roku przyłączone do Związku Radzieckiego. Mieszkańcy utworzyli, liczący około 600 km, łańcuch żywych rąk. Tworzyło go blisko 2 mln ludzi.
- Mężczyźni, kobiety i dzieci stali, trzymając flagi i śpiewając pieśni narodowe. Wznoszono żądania unieważnienia Paktu - donosił z Wilna korespondent BBC. W zorganizowaniu akcji uczestniczyły władze miast i gmin, ludzi dowożono na wyznaczone miejsca autobusami. W kulminacyjnym momencie wszyscy demonstranci na 15 minut wznieśli ręce do góry.
00:52 Łańcuch żywych rąk.mp3 Łańcuch żywych rąk - fragm. audycji "7 dni w kraju i na świecie". (PR, 1989)
Erich Honecker, przywódca partyjny w NRD i Nicolae Ceauşescu, I sekretarz Rumuńskiej Partii Komunistycznej, deklarowali chęć pomocy w stłumieniu manifestacji. Michaił Gorbaczow z tego wsparcia nie skorzystał. Podpisał natomiast w grudniu 1989 roku deklarację potępiającą tajny protokół paktu Ribbentrop-Mołotow.
11 marca 1990 roku Litwa, jako pierwsza republika radziecka, ogłosiła niepodległość. W dwa lata po proteście na Litwie, Łotwie i w Estonii, niepodległość wszystkich trzech krajów uznana została przez wspólnotę międzynarodową.
Utworzony przez mieszkańców nadbałtyckich republik radzieckich, łańcuch został wpisany do Księgi Rekordów Guinnessa jako najdłuższy łańcuch ludzi. Jednak z czasem rekord przeszedł w ręce obywateli Bangladeszu. Ich akcja zgromadziła ponad 5 milionów osób, a łańcuch miał długość 1050 km.
Posłuchaj o łańcuchu żywych rąk w archiwalnej audycji Polskiego Radia.
bs