Wrzesień '39. Kapitulacja Warszawy - 22 dni bohaterskiej walki

Warszawa walczyła z okupantem od 1 września 1939 roku, kiedy to polscy piloci bronili stolicy przed niemieckimi bombowcami. Dowódcą obrony Warszawy był początkowo generał Walerian Czuma, a od 9 września generał Juliusz Rómmel. Funkcję cywilnego komisarza i prawej ręki generała pełnił prezydent miasta Stefan Starzyński, który starał się pomóc ludności. Zagrzewał on do walki formacje ochotnicze, a pośrednio i wojsko, które słuchało jego przemówień.

Obrona stolicy trwała 22 dni. Oprócz żołnierzy wzięli w niej udział liczni cywile. Większość ludności była zdecydowana trwać w walce pomimo ofiar. Powszechnie znane hasło brzmiało: "Nie damy się! Wolimy zagrzebać się w gruzach niż poddać się Niemcom". W czasie wojny obronnej 1939 roku zginęło w Warszawie 6 tysięcy żołnierzy, 16 tysięcy zostało rannych. Straty wśród ludności cywilnej wyniosły około 25 tysięcy. Zniszczeniu uległo 12 proc. zabudowy miejskiej oraz znaczna część zbiorów kultury i archiwaliów.

Podpisany 28 września akt kapitulacji zakładał, że do niewoli pójdą oficerowie, a pozostali żołnierze, po rozbrojeniu, wrócą do domów. W praktyce około 120-140 tysięcy polskich żołnierzy walczących w obronie Warszawy znalazło się w niewoli niemieckiej. Polskie Radio nadało ostatnie przemówienie prezydenta Stefana Starzyńskiego. Rozwieszono plakaty, informujące mieszkańców stolicy o poddaniu się miasta.

Obrona Warszawy była jednym z wielu przejawów bohaterstwa żołnierzy i cywilów podczas kampanii wrześniowej 1939 roku. Stała się symbolem męczeństwa miasta i jego mieszkańców. Stolica była punktem oporu o znaczeniu strategicznym i psychologicznym. Niemcom zależało na jak najszybszym jej zdobyciu.

Polskie Radio we wrześniu 1939 roku

W wojnie obronnej 1939 roku ogromną rolę odegrało Polskie Radio. Od 1 września przekazywało wiadomości ze świata, informacje o tym, co dzieje się w stolicy oraz ogłaszało alarmy lotnicze. Do historii przeszły, transmitowane na żywo, przemówienia radiowe prezydenta Stefana Starzyńskiego, w których informował on o stanie miasta i mobilizował do walki.

Gdy 23 września została zbombardowana elektrownia warszawska na Powiślu, Warszawa II zamilkła. Od tej pory radiowcy przekazywali komunikaty na krótkofalówkach. Jeszcze dwa dni po kapitulacji, 30 września rano Polskie Radio nadało ostatni komunikat. Odczytał go Józef Małgorzewski. Chwilę później do gmachu wtargnęli Niemcy. Te dramatyczne chwile wspominała pracująca w Polskim Radiu Joanna Poraska-Strzelecka, po wojnie aktorka i reżyser teatralny.

mk