07:46 Jedynka/Cztery pory roku - 26.05.2021 zwierzęta Zdaniem prof. Piotra Tryjanowskiego jednymi z najlepszych matek wśród zwierząt, są słonice ze względu na długi czas współpracy z młodymi słoniami (Jedynka/Cztery pory roku)
W przyrodzie możliwe są wszystkie modele zachowań związanych z macierzyństwem. Bywają takie matki, które bezgranicznie poświęcają się swoim młodym, ale są również takie, które nie okazują im zainteresowania.
Strzyżaki to nie kleszcze. Dlaczego tak często je mylimy?
- Przyroda jest pełna naprawdę najróżniejszych rozwiązań. Z jednej strony mamy kukułkę, gdzie praktycznie występuje brak opieki macierzyńskiej i ojcowskiej, a z drugiej strony są matrony typu włoskiej matki, które najchętniej zajmowałyby się dziećmi do 40. roku życia - przyznaje prof. Piotr Tryjanowski, kierownik Katedry Zoologii Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu.
Warto jednak pamiętać, że kukułcza strategia, mimo swojej okrutności, jest usprawiedliwiona. Chodzi bowiem o przetrwanie piskląt. - Jeżeli te strategie działają, to są usprawiedliwione. Nie powinniśmy tutaj przekładać kalk moralnych z naszego gatunku homo sapiens do świata zwierząt - słyszymy.
Źródło: Wdecki Park Krajobrazowy/Dzień Matki u zwierząt
Matki idealne?
Gdyby jednak wśród zwierząt poszukać matek idealnych, to jest ich bardzo dużo, np. niektóre gatunki papug.
- Chociaż jak patrzymy na nasze ptaki wróblowate, w tym na kosy, kwiczoły czy nawet wróble, to udział matek jest tam zawsze spory. Ptaki są dość wyjątkowe pod tym względem, ponieważ są one znacznie bliższe ludziom niż ssaki, do których należymy. U ptaków podział obowiązków rodzicielskich, na matkę i ojca, jest relatywnie równomiernie rozłożony. Nie jest tak, że u ptaków spektakularnie widać wpływ matek. Oczywiście muszą one wyłożyć jajko, co już samo w sobie jest wydatkiem energetycznym, częściej opiekują się pisklętami i częściej je karmią, więc w zasadzie ptasi świat jest pełen dobrych mam - twierdzi prof. Piotr Tryjanowski.
Gość Jedynki wskazuje także na kaczki. - Gągoły gniazdują w dziuplach i kiedy młode wyskakują, matka patrzy, czy się nie połamią. Dodatkowo jak jeszcze wyskoczy, to matka czasami zbierze wszystkie razem. Z kolei na stawie czasami zaopiekuje się też pisklętami innych, tworząc przedszkole - opowiada.
Pozytywne przykłady macierzyństwa wyróżniamy również wśród ssaków. - Im dłużej organizm żyje, tym dłużej trwa dzieciństwo i opieka rodzicielska. Zawsze w głowie mamy, że ta opieka trwa bardzo długo u małp. Odbywa się ona, dopóki dzieci uzyskają dojrzałość płciową i jest ona wprost proporcjonalna do czasu, jak długo żyje zwierzę. Na to wszystko nakłada się inteligencja. Małpy, tak jak my, są ssakami naczelnymi. Im zwierzęta są bystrzejsze, tym muszą poświęcać więcej czasu na rozwój nie tylko fizyczny, ale i psychiczny - zauważa prof. Piotr Tryjanowski.
Dorosłe dziecko małp cały czas czuje respekt do matki. - Oczywiście, słuchają jej. Poza tym samice, w szczególności matki, znacznie lepiej rozpoznają zależności socjalne, tzn. mama widzi szerszy kontekst niż tylko, że "to jest moje młode". Widzi, jak wygląda grupa rówieśnicza i co należałoby zrobić, żeby poprawić życie dziecka i z kim dobrze się układać. W ten sposób rola matki nie ogranicza się tylko do urodzenia i wykarmienia, tylko mówiąc trochę tak subtelnie, jest to jeszcze pociąganie za sznurki bądź uprawianie polityki - dodaje.
Słonie, wieloryby i ludzie
Zdaniem prof. Piotra Tryjanowskiego jednymi z najlepszych matek wśród zwierząt są słonice ze względu na długi czas współpracy z młodymi słoniami.
- Myślę, że trzeba też wyróżnić walenie, czyli na przykład delfiny albo wieloryby. Matka często jest z dzieckiem 24 godziny na dobę i naprawdę potrafi nie zapadać w sen, aby utrzymywać młode przy powierzchni - mówi nasz ekspert.
Prof. Piotr Tryjanowski podkreśla jednak, że najbardziej spektakularnym przykładem opieki macierzyńskiej jest człowiek.
Czytaj także:
***
Tytuł audycji: Cztery pory roku
Prowadziła: Agnieszka Kunikowska
Gość: prof. Piotr Tryjanowski (kierownik Katedry Zoologii Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu)
Data emisji: 26.05.2021
Godzina emisji: 9.36
DS