Puławska rezydencja została wzniesiona w latach 1671-1676. Jej fundatorami byli ówcześni właściciele Puław – marszałek wielki koronny Stanisław Herakliusz Lubomirski oraz jego żona Zofia z Opalińskich. Para powierzyła wykonanie projektu holenderskiemu architektowi Tylmanowi z Gameren. Pałac został usytuowany na skraju wysokiej skarpy, a wokół niego rozciągały się barokowe, regularne ogrody.
Po śmierci Lubomirskiego (1702 rok) dobra puławskie odziedziczyła jego córka Elżbieta, poślubiona Adamowi Sieniawskiemu. W 1706 roku wojska szwedzkie zniszczyły rezydencję. Jej odbudową zajęli się Maria Zofia Sieniawska i jej mąż - August Aleksander Czartoryski. W tym celu zatrudniono saskiego architekta Jana Zygmunta Deybla, który wzniósł wspaniałą rokokową rezydencję.
Wraz z przybyciem Czartoryskich do Puław rozpoczął się okres największej świetności i rozkwitu tego miejsca. Na przełomie XVIII i XIX wieku Puławy stanowiły centrum życia politycznego, kulturalnego i literackiego.
Stało się to za sprawą Adama Kazimierza Czartoryskiego i jego małżonki Izabeli z Flemmingów, którzy sprowadzili na dwór puławski najwybitniejszych artystów (Jan Piotr Norblin), literatów (Julian Ursyn Niemcewicz) i architektów (Christian Piotr Aigner). W Świątyni Sybilli (1801) i Domu Gotyckim (1809) księżna stworzyła pierwsze muzeum na ziemiach polskich.
Kres puławskiego ośrodka to czasy powstania listopadowego. Wówczas dobra Czartoryskich uległy konfiskacie, sami Czartoryscy udali się na emigrację.
Niezwykłej klasy pamiątki związane z historią Polski
Dziś funkcjonuje tu muzeum (od 2017 roku samodzielna placówka podległa Miastu Puławy), którego misją jest upowszechnianie sztuki polskiej i światowej zgromadzonej w kolekcji XX. Czartoryskich, wypełnianie ideowego testamentu księżnej Izabeli zawartego w słowach "Przeszłość Przyszłości" i kształtowanie postawy patriotycznej.
- Puławy to kolebka polskiego muzealnictwa. Księżna Izabela założyła w Świątyni Sybilli pierwsze polskie muzeum pamiątek narodowych. W Domu Gotyckim księżna umieściła zaś trzy największe arcydzieła sztuki europejskiej - "Damę z gronostajem" Leonarda da Vinci, (zaginiony) obraz Rafaela "Portret młodzieńca" oraz "Krajobraz z miłosiernym Samarytaninem" Rembrandta - podkreśliła dyrektor Muzeum Czartoryskich w Puławach Honorata Mielniczenko.
- Świątynia Sybilli to miejsce, w którym księżna Izabela zgromadziła to wszystko, co, jak sama mówiła, po zgasłej Polsce zebrać można - wyjaśniła Grażyna Bartnik z Muzeum Czartoryskich w Puławach. - Ona latami zbierała swoją kolekcję. Dużo przedmiotów przywiozła z podróży, dużo dostawała darów np. od Jana Ursyna Niemcewicza czy od Tadeusza Czackiego - wskazała.
Na terenie ośrodka znajduje się również Dom Gotycki. - To przekształcony dawny pawilon ogrodowy. Powstało tutaj drugie muzeum. Świątynia Sybilli była poświęcona pamięci naszego narodu, chlubnej historii naszego narodu. Z kolei w Domu Gotyckim były pamiątki zagraniczne i narodowe - wytłumaczyła Dominika Rodzoch-Młodkowska z Muzeum Czartoryskich w Puławach.
Co można zobaczyć w Muzeum Czartoryskich w Puławach? Niezwykłej klasy pamiątki związane z historią Polski, a wśród nich, między innymi: militaria (zbroja husarska, szabla króla Stanisława Leszczyńskiego), miniaturowe sarkofagi zawierające szczątki wybitnych Polaków, tarcze honorowe z dolnej kondygnacji Świątyni Sybilli oraz przedmioty związane z osobą Tadeusza Kościuszki.
Swoje miejsce znalazły tu również sentymentalne drobiazgi fundatorki muzeum, m.in. gałązka cedru posadzonego przy grobie Jerzego Waszyngtona, gwóźdź z trumny Anny Jagiellonki czy pukiel włosów króla Zygmunta Starego. W salach ekspozycyjnych puławskiego muzeum prezentowane są również pamiątki zgromadzone przez wnuka księżnej, Władysława Czartoryskiego.
- Nie tylko pasja kolekcjonowania zaważyła na tym, że Izabela stała się tak ważną osobą - stwierdziła Bartnik. Zapraszamy do wysłuchania całej audycji, w której mówiliśmy o księżnej.
***
Lato z Radiem 2020
Dziennikarze radiowej Jedynki, jak co roku, wyruszają w Polskę, by od poniedziałku do soboty, do końca sierpnia, odwiedzać najciekawsze turystycznie, historycznie i kulturowo miejsca w całym kraju. To, które miejsca znajdą się na mapie reporterskich wyjazdów, zależeć będzie od… Słuchaczy, biorących udział w plebiscycie Turystyczna Lista Przebojów PL!
Turystyczna Lista Przebojów powstaje dzięki Państwu. Czekamy na zgłoszenia interesujących miejsc w Państwa regionach i pomysłów na spędzanie czasu wolnego dla całych rodzin! Zdjęcia i filmiki pięknych, nieodkrytych dotąd miejsc można przesyłać za pośrednictwem internetowego formularza na stronie turystycznego plebiscytu.
Relacje reporterskie z wyjazdów w wybrane regiony Polski można śledzić na antenie radiowej Jedynki, pod adresem latozradiem.pl oraz w mediach społecznościowych Polskiego Radia.
***
Tytuł audycji: Lato z Radiem
Prowadzi: Roman Czejarek
Reporter: Małgorzata Raducha
Data emisji: 4.08.2020 r.
Godzina emisji: 9.00-12.00
Jedynka/muzeumczartoryskich.pulawy.pl/kk