W "Sezonie na Dwójkę" zastanawialiśmy się nad tym, co zostało z pojęcia Europy Środkowej. Pomimo tego, że jej śmierć ogłaszano już wiele razy – ona nadal istnieje. Czym jednak jest dzisiaj? Jak opisać jej dziedzictwo kulturowe? Czy można mówić o jej tożsamości kulturowej? Co zostało z jej sztuki?
Na te pytania w radiowej Dwójce starał się odpowiedzieć prof. Jacek Purchla, który jest członkiem Polskiej Akademii Umiejętności, kieruje Katedrą Dziedzictwa Europejskiego w Instytucie Europeistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, jest organizatorem i dyrektorem Międzynarodowego Centrum Kultury w Krakowie. Jego zdaniem po roku 1989 Europa znów przeżywa swoistą rewolucję geograficzną, której geneza tkwi w upadku "żelaznej kurtyny”. Jest to również powrót do Europy Środkowej, której pojęcia używali przez pewien czas jedynie ci, którzy zapowiadają pogodę. Obecnie nastał czas, że możemy wracać do tego, co tworzy ten niezwykły fenomen cywilizacyjny. W jego opinii jądrem Europy Środkowej jest wyszehradzka czwórka.
- Europa Środkowa to przede wszystkim sprawa wyboru, naszych przekonań, światopoglądu. Z Krakowa można łatwiej dostrzec fenomen Europy Środka – podkreślił prof. Purchla.
Czy można mówić o tożsamości kulturowej Europy Środkowej? W opinii prof. Jacka Purchla pomnikami tej tożsamości są miasta środkowoeuropejskie, które skupiają jak w soczewce niezwykłe doświadczenie historyczne Czechów, Węgrów, Słowaków i Polaków. Doświadczenie, które kształtowało się od czasu wczesnego średniowiecza, które na swój sposób wyróżnia ten region, ale jest też jego wspólnym przeżyciem i dlatego go spaja.
- To, co niewątpliwie łączy cywilizację miast Europy Środkowej, co widać choćby u naszych południowych sąsiadów, na Słowacji, która jest niezwykłą siecią kilkunastu, stosunkowo niedużych miast, od średniowiecza wolnych, królewskich, gdzie mamy nie tylko „urbs”, ale też „civitas”, czyli poczucie obywatelstwa i wspólnoty. Ono budowało i tworzyło to niezwykłe napięcie, dzięki któremu dzisiaj Koszyce, stosunkowo niewielka metropolia, jest Europejską Stolicą Kultury roku 2013 – przekonywał prof. Purchla.
O wspólnych doświadczeniach Polaków i ich sąsiadów opowiadali też:
Teresa Worowska – tłumaczka z języka węgierskiego, laureatka wielu nagród translatorskich, Sebastian Cichocki – kurator Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, dr Maciej Czerwiński - filolog-slawista, tłumacz, pracownik naukowy UJ w Krakowie.
Audycję prowadziła Hanna Maria Giza.
pp