"Jestem Borbus, dwunasta suka o tym imieniu w linii prostej od Borbusa Pierwszego, zwanego aryjskim…"
"Jestem Igor, mam na koncie to i tamto, z nagrodami takimi i owakimi włącznie…"
"Jestem Sonia, moja suka, Borbus Dwunasta i Ostatnia, zwie mnie Białą…"
Tak oto i w tej kolejności przedstawiają się bohaterowie nowej powieści (miniaturki w porównaniu z "ościami") białostockiego pisarza średniego pokolenia - Ignacego Karpowicza. Autor pozwala swoim bohaterom przedstawić się, choć narrację prowadzi w trzeciej osobie, a raczej dwutorowo: w trzeciej osobie i w pierwszej, kiedy oddaje głos swojej bohaterce - Soni. Mamy też dwa plany "akcji": współczesny, kiedy to dochodzi do spotkania na podlaskiej drodze znanego reżysera teatralnego i staruszki pasącej krowę przy tej drodze (nieopodal Białegostoku i granicy z Białorusią jest wieś Królowe Stojło), oraz "dawno, dawno temu" (w czasie wojny).
"Mądrość starki jest nie wysłuchana" - powiedział Jerzy Sosnowski, kiedy rozmawialiśmy o jego bohaterce - starszej pani (Romie ze "Spotkamy się w Honolulu"). Może z tego też wzięła się Sońka. To prawda, że zainspirował Karpowicza jego wuj - Leon Tarasewicz, ale sam fakt, że była taka, "która miała romans z Niemcem", nie doprowadziłby może do powstania pasjonującej literatury, gdyby nie siła "zbiorowej podświadomości" (to też Jerzy Sosnowski), każącej zacząć słuchać "starek".
Z kolei siłą tej literatury (wielkiej zamkniętej w niewielkiej książeczce) jest między innymi fenomenalny talent do równoważenia wzniosłego - groteskowym, przerażająco smutnego - zjadliwie zabawnym. Żywioł komiczny - dodajmy - wynika z obserwacji świata elit. To, co bolesne, przynosi nie tylko "ohyda" historii, ale też obyczajowość "małych ojczyzn", a to, co najbardziej bodaj "szarpiąco" wzrusza, to reprezentanci naszych "braci mniejszych". Najmniejszych, bo zabiedzonych, tych z marginesu.
Z tego, co powyżej zapisałam, wynika, że decydując się na tę lekturę, podjęliśmy znowu ryzyko. Jak to wszystko zawrzeć w linearności powieści w odcinkach? Mamy nadzieję, że zaproszenie do udziału w głośnej lekturze aktorów oddzielonych od siebie pokoleniami, pochodzących z różnych teatrów, pomoże nie przegrać z ryzykiem. Przed państwem więc: pani Teresa Budzisz Krzyżanowska (dawniej Stary Teatr) i Rafał Maćkowiak (aktor TR Warszawa). Wspomniane kontrasty spróbujemy oddać za pomocą muzyki, zamówionej u Patryka Zakrockiego oraz z nowej płyty Kormoranów - "Majaki" (dziękujemy zespołowi za udzielenie zgody).
Zapraszamy. Od poniedziałku do czwartku o 20.50. Lektura z Trójkowym Znakiem Jakości.
Renata Szewczak, Janusz Deblessem, Mateusz Patyk oraz Barbara Marcinik.
Audycja powstaje we współpracy z NInA.