W niemieckim obozie Mauthausen-Gusen zginęło około 90 tysięcy osób. Mauthausen i jego podobozy, między innymi w Ebensee i Gusen, zostały zbudowane przez Niemców na terenie zaanektowanej Austrii. Na jego lokalizację wybrano tereny w pobliżu jednego z największych austriackich kamieniołomów, w którym wydobywano granit - Wiener Graben. Z czasem kompleks był rozbudowywany o wiele podobozów. Łącznie było ich około 50.
Miejsce to zostało zbudowane między innymi z myślą o zagładzie polskiej inteligencji i duchowieństwa. Pod koniec 1944 roku trafiło tam również wielu powstańców warszawskich. Do końca funkcjonowania Gusen, Polacy stanowili w nim większość wszystkich więźniów. W sumie w obozie zginęło około 28 tysięcy obywateli polskich, wśród nich ksiądz Edmund Kałas - męczennik, który został zakatowany za to, że odmówił wyznania przed wszystkimi, że Adolf Hitler jest Bogiem. Śmierć w obozie poniósł także między innymi duchowny luterański Józef Mamica i pionier kinematografii, wynalazca Kazimierz Prószyński.
Magdalena Gawin w Polskim Radiu 24 przyznaje, że Polacy mało wiedzą o obozie zagłady Mauthausen-Gusen. - Austria po wojnie przedstawiała się jako ofiara Hitlera i niechętnie eksponowała obozy koncentracyjne na swoim terytorium. Dodatkowo Polska nie była demokratycznym i wolnym krajem po 1944 roku i na temat eksterminacji inteligencji w czasach PRL nie można było mówić, ani badać tego zjawiska - tłumaczyła wiceminister kultury. - To się słabiej odcisnęło w polskiej pamięci zbiorowej i zginęło w pamięci zbiorowej Austrii - dodawała.
Dlatego Magdalena Gawin chciałaby by na terenie byłego obozu zagłady powstało Europejskie Centrum Edukacyjne imienia Henryka Sławika - miejsce spotkania młodzieży, miejsce konferencji.
Więźniowie Mauthausen-Gusen pracowali w morderczych warunkach w kamieniołomie lub w okolicznych fabrykach, głównie zakładach zbrojeniowych. Byli też ofiarami masowych egzekucji oraz eksperymentów pseudomedycznych. W lutym 1942 roku w Mauthausen przeprowadzono pierwsze zagazowanie więźniów. Przez obóz przeszło, według różnych szacunków, od 190 do 335 tysięcy osób, z czego zmarło (według różnych źródeł) od 71 do 122 tysięcy. Polacy stanowili około 25 procent wszystkich więźniów i byli najliczniejszą grupą narodowościową. Na drugim miejscu byli obywatele ZSRR i radzieccy jeńcy wojenni, następnie Żydzi, Niemcy, Austriacy i Francuzi. Łącznie Niemcy więzili ludzi około czterdziestu narodowości.
Gospodarzem programu był Filip Memches.
Polskie Radio 24,IAR/dp
__________________
Data emisji: 5.05.17
Godzina emisji: 15.10