Funkcjonariusze Służby Bezpieczeństwa obserwowali międzynarodowe kontakty naukowców i studentów, tropili antysystemowe zachowania, inwigilowali i zwalczali pracowników i studentów działających w Solidarności i NZS - wynika z publikacji katowickiego IPN "Myśl na uwięzi".
Książka pod redakcją Adama Dziuby i Mirosława Sikory to studia i szkice, poświęcone kontroli operacyjnej środowisk akademickich województwa katowickiego przez SB w latach 70. i 80. ubiegłego wieku. To pierwsza tak obszerna publikacja poświęcona inwigilacji i kontroli środowisk związanych ze śląskimi uczelniami. Jej autorzy podkreślają jednak, że nie pretenduje ona do próby kompleksowego, syntetycznego opisu całości działań SB wymierzonych w środowiska naukowe regionu. Jak mówią, jest to raczej prezentacja aktualnego stanu badań nad tym zagadnieniem.
To dopiero początek
Według historyków IPN, choć od zmiany ustroju minęło już ponad 20 lat, proces badania esbeckich akt dotyczących wyższych uczelni dopiero się rozpoczyna. Wprawdzie wątki związane z operacjami SB wobec środowisk akademickich pojawiały się w wielu publikacjach dotyczących dziejów PRL, jednak szczegółowe i systematyczne badania form i zakresu działania organów bezpieczeństwa w wyższych uczelniach rozpoczęły się znacznie później. Jako pierwszy podjął je ośrodek krakowski.
Ogólnopolskie badania dotyczące działalności SB na uczelniach IPN podjął w końcu 2006 roku w ramach projektu badawczego "Aparat bezpieczeństwa wobec środowisk twórczych i naukowych". Naukowcy przyjrzeli się działaniom funkcjonariuszy SB w wielu ośrodkach, także na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach i Politechnice Śląskiej w Gliwicach.
Nowa publikacja IPN oprócz uniwersytetu i politechniki obejmuje także artykuły poświęcone działaniom SB w obecnym Śląskim Uniwersytecie Medycznym i Uniwersytecie Ekonomicznym, a także operacjom wymierzonym w Duszpasterstwo Akademickie. W książce są m.in. sylwetki funkcjonariuszy MO i SB zajmujących się kontrolą operacyjną lokalnych środowisk akademickich. Jest też wiele informacji o metodach stosowanych przez SB i przebiegu poszczególnych operacji.