Każdy słyszał o liście światowego dziedzictwa UNESCO, która wyróżnia obiekty wyjątkowo cenne, objęte szczególną ochroną – znalazło się na niej trzynaście pozycji zw. z Polską (m.in. drewniane kościoły Podhala, dolnośląskie Kościoły Pokoju, starówki Krakowa i Warszawy). Mniej znane są listy, które również wskazują na obiekty o wielkiej wartości historycznej, ale zagrożone zniszczeniem – listę taką, o zasięgu światowym, sporządza organizacja World Monuments Fund (w 2006 roku znalazły się w tym wykazie dwa polskie zabytki: Szpital Jerozolimski w Malborku i kaplica Scheiblera w Łodzi). Lista obejmująca wszystkie niszczejące zabytki w naszym kraju byłaby niestety bardzo długa...
O sytuacji związanej z ochroną obiektów zabytkowych w Polsce Hanna Maria Giza rozmawiała w "Sezonie na Dwójkę" z prof. Jackiem Purchlą i dyr. Pawłem Jaskanisem. Punktem wyjścia rozmowy były pesymistyczne wnioski płynące z "Raportu o stanie zabytków w Polsce", zaprezentowanego na ubiegłorocznym Kongresie Kultury (powstał pokongresowy zespół zadaniowy, przygotowano propozycje zmian legislacyjnych).
Jedną z niezwykle istotnych spraw, co podkreśliła prowadząca audycję, jest kwestia konserwatorów zabytków – ich rola i zadania, ich kompetencje. Służba konserwatorska została obecnie osłabiona, spauperyzowana – mówili zgromadzeni w studiu goście. Jednocześnie konserwator jest czasami ostatnim bastionem praworządności, broniącym, niczym Don Kichot, interesu publicznego i przeciwstawiającym się tym, którzy doraźny, partykularny interes przedkładają nad zagrożone dobra kultury.
Potrzeba jest, postulowali rozmówcy Hanny Marii Gizy, zmian w polskim prawie (uwzględnianie w planach zagospodarowania przestrzennego postulatów konserwatorów zabytków; namysł nad ograniczeniem praw własności w sytuacji, gdy rzecz dotyczy obiektu zabytkowego), potrzebna jest edukacja uwrażliwiająca na problemy ochrony zabytków.
W audycji uczestniczyli również nasi słuchacze, którzy dzielili się swoimi uwagami na temat kwestii ochrony dziedzictwa kulturowego. – To jak wyrywanie stron w albumie rodzinnym – napisała, w kontekście sporów między archeologami a inwestorami, jedna z naszych słuchaczek. – Jest babcia, ale dziadek zniknął. Niedbanie o materialne świadectwa przeszłości to bowiem wymazywanie pamięci, przerywanie więzi, krok ku zbiorowej amnezji.
Aby wysłuchać audycji, wystarczy kliknąć ikonę dźwięku "Druga śmierć zabytków" w boksie "Posłuchaj" w ramce po prawej stronie.