W koncercie na placu przed pomnikiem Bohaterów Getta w Warszawie uczestniczyli m.in. prezydent Andrzej Duda i jego małżonka Agata Kornhauser-Duda, wiceminister kultury Jarosław Sellin, byli prezydenci Polski - Bronisław Komorowski, Aleksander Kwaśniewski, a także dyrektor Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN Dariusz Stola.
Dariusz Stola Koncert jest wyrazem hołdu dla bojowników getta, którzy 75 lat temu, właśnie tutaj na ulicach Muranowa, stanęli do bohaterskiej walki
- Koncert jest wyrazem hołdu dla bojowników getta, którzy 75 lat temu, właśnie tutaj na ulicach Muranowa, stanęli do bohaterskiej walki z przeważającymi siłami hitlerowskich Niemiec - powiedział dyrektor muzeum.
Podczas koncertu wystąpiła Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia w Katowicach, Chór Filharmonii Narodowej oraz soliści.
Orkiestrę oraz chór poprowadził maestro Jose Maria Florencio, a partie solowe po hebrajsku wykonali Monika Mych-Nowicka (sopran), Małgorzata Pańko-Edery (mezzo-sopran), Rafał Bartmiński (tenor), Artur Janda (bas-baryton).
W trakcie koncertu zabrzmiała IV część IX symfonii Ludwiga van Beethovena - ze względu na pamięć o Żydowskiej Orkiestrze Symfonicznej i Chórze Szir (hebr. Pieśń), które zamierzały zagrać ten utwór latem 1942 r. Ich inicjatywę przerwała jednak akcja eksterminacyjna, podczas której Niemcy zamordowali ok. 300 tys. polskich Żydów - mieszkańców stolicy.
Tren dla warszawskiego getta
W drugiej części koncertu NOSPR wykonała tren dla warszawskiego getta - utwór Radzimira Dębskiego (JIMKA) napisany specjalnie na tę okazję.
- Pisząc tren nie próbuję stawiać się w szeregu z Kochanowskim, Baczyńskim czy Pendereckim. Chcę iść ich śladem, by w swoim imieniu oddać ukłon moim żydowskim sąsiadom, których z naszej pamięci próbowała wymazać wojna – mówił o swoim utworze Radzimir Dębski, cytowany na stronie Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN.
Na koniec koncertu "Łączy nas pamięć" zabrzmiał w trzech językach: w jidysz, po polsku i po hebrajsku utwór "Zog nit kejn mol" – "Nigdy nie mów, że idziesz w ostatnią drogę". Piosenka, napisana w wileńskim getcie jako reakcja na wieść o powstaniu w getcie warszawskim stała się hymnem żydowskiego oporu. Utwór wykonali Lena Piękniewska oraz izraelski wokalista Noam Rotem.
PolskieRadio.pl
Obchody w Warszawie
Obchody 75. rocznicy wybuchu powstania w warszawskim getcie rozpoczęły się w samo południe - w różnych dzielnicach miasta rozległ się dźwięk syren oraz kościelnych dzwonów. Przed pomnikiem Bohaterów Getta przed Muzeum Historii Żydów Polskich Polin, zgromadzili się przedstawiciele najwyższych władz państwowych i kościelnych, parlamentarzyści, politycy, przedstawiciele środowisk żydowskich.
W uroczystości oprócz prezydenta, wzięli udział także marszałkowie Sejmu i Senatu Marek Kuchciński i Stanisław Karczewski, premier Mateusz Morawiecki, ambasador Izraela w Polsce Anna Azari, Naczelny Rabin Polski Michael Schudrich, kard. Kazimierz Nycz i bp polowy Józef Guzdek. Niema wszyscy zgromadzeni mieli przypięte papierowe żółte żonkile, które w czwartek na terenie całej Warszawy rozdawali wolontariusze dla upamiętnienia wybuchu powstania w getcie.
PolskieRadio.pl
Andrzej Duda powiedział, że powstanie były zrywem ludzi, którzy zachowali godność i zdecydowali się zachować ją do końca. "Zginęli, bo w większości taki był ich los, walcząc za godność, za wolność, ale również za Polskę, bo byli polskimi obywatelami" - podkreślił prezydent. Andrzej Duda podkreślił, że w walce w getcie udział brali nie tylko Żydzi, ale również Polacy. Zaznaczył, że jeden z generałów SS dowodzący oddziałami pacyfikującymi powstanie napisał w swoim raporcie, iż byli oni atakowani nie tylko przez Żydów, ale również przez "polskich bandytów".
Powstanie w getcie warszawskim - serwis specjalny
Prezydent zaznaczył, że obwinianie Polaków za Holokaust jest krzywdzące zarówno dla Polaków, jak i Żydów, którzy są polskimi obywatelami. Andrzej Duda powiedział, że jest przekonany, że zarówno Polakom, jak i Żydom, obywatelom polskim, zależy na tym, żeby prawda historyczna była jedna. Zaznaczył, że mówienie o odpowiedzialności czy współodpowiedzialności polskiego państwa za Holokaust, rani nie tylko Polaków, ale również Żydów - polskich obywateli.
Prezydent powiedział, że uczestnicy powstania są zasłużeni dla Izraela i Polski. Zaznaczył, że dziś dzięki bohaterstwu powstańców Izrael ma wspaniałą i silną armię, a powstańcy są wzorem dla izraelskich żołnierzy. Dodał, że są oni także polskimi bohaterami, bo byli obywatelami Polski.
"Mój kraj pochyla głowę przed bohaterami getta warszawskiego"
Ambasador Izraela w Polsce Anna Azari powiedziała, że jej kraj pochyla głowę przed bohaterami getta warszawskiego. Anna Azari przypomniała, że w tym roku przypada 75 rocznica powstania i 70 rocznica utworzenia państwa Izrael. Jak powiedziała, oba wydarzenia łączy umiłowanie wolności. Powiedziała, że odwaga powstańców z getta była inspiracją dla żydowskich mieszkańców Palestyny, którzy w 1947 roku zostali zmuszeni do walki przeciwko krajom arabskim.
Anna Azari Mój kraj pochyla głowę przed bohaterami getta warszawskiego
Ambasador Azari dodała, że odwaga była także potrzebna Dawidowi Ben Gurionowi, który w 1948 roku, w bardzo trudnej sytuacji, podjął decyzję o utworzeniu państwa Izrael. "Mój kraj, który dziś radośnie świętuje niepodległość, pochyla głowę przed bohaterami getta warszawskiego" - zakończyła ambasador Izraela.
TVP Info
Przewodniczący światowego kongresu Żydów Ronald Lauder powiedział, że teren byłego getta to ziemia święta. Ronald Lauder porównał powstanie w Getcie Warszawskim do walk z rzymskimi legionami, które prowadzili Żydzi. - Kiedy zabrakło broni i amunicji powstańcy nie mieli już żadnej alternatywy. By nie oddać się w ręce wroga zdecydowali się popełnić samobójstwo. Stoimy tutaj, w miejscu kolejnej Masady, dookoła otaczają nas ciała walczących - powiedział Ronald Lauder.
W ramach uroczystości rocznicowych w stolicy po południu posadzono dąb pamięci w Ogrodzie Saskim w alei przy Grobie Nieznanego Żołnierza. Z kolei o 16.00 na Placu Grzybowskim, Teatr Żydowski i Fundacja Shalom odsłonią "drzewo łez" - żywy pomnik - wierzbę płaczącą, której gałązki symbolizują łzy rozdzieranych rozpaczą matek.
TRANSMISJA:
20.34
20.15
20.01
19.52
19.10
19 kwietnia upamiętniamy powstanie w warszawskim getcie. Jego bolesna, heroiczna historia uczy nas, że walka o dobro zawsze jest warta ofiary - podkreślił na Twitterze prezydent Andrzej Duda.
"Podczas drugiej wojny światowej Żydzi i Polacy byli ofiarami niemieckiego reżimu nazistowskiego i walczyli przeciwko niemu z wielką odwagą. Chwała BOHATEROM!" - napisał prezydent.
18.55
18.46
Prezydent Andrzej Duda złożył prezydentowi Izraela Reuwenowi Riwlinowi i wszystkim obywatelom kraju życzenia z okazji Dnia Niepodległości i 70. rocznicy powstania Państwa Izrael.
Prezydent napisał w depeszy gratulacyjnej, że narody Polski i Izraela łączy wspólna historia i dziedzictwo kulturowe, które nadają naszym dwustronnym relacjom wyjątkowy charakter. Na tym fundamencie nasze państwa rozwijają współpracę na płaszczyźnie politycznej, gospodarczej i kulturalnej - czytamy w depeszy.
18.24
18.15
TVP Info
17.56
Ratowanie Żydów z getta było dla niej naturalnym odruchem serca. Anna Stupnicka - Bando, prezes Polskiego Towarzystwa Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata brała udział w uroczystości odsłonięcia "drzewa łez" - żywego pomnika upamiętniającego żydowskie i polskie matki z czasów niemieckiej okupacji. To jeden z elementów obchodów 75. rocznicy wybuchu powstania w warszawskim getcie.
Anna Stupnicka - Bando wspomina jak za pomocą zorganizowanej przez jej matkę przepustki udało jej się wyprowadzić żydowską dziewczynkę z getta. Oddała jej swoje szkolne palto, zdjęły opaskę z gwiazdą Dawida i z wysoko podniesioną głową zdecydowanym krokiem wyszły poza mury getta przechodząc tuż obok wartowni hitlerowców. Potem jej matka załatwiła dla dziewczynki dokumenty na inne nazwisko, a żydowskie dziecko stało się jej kuzynką. - Przetrwałyśmy - powiedziała i dodała, że po latach spotkała się z dorosłą już uratowaną, która ze wzruszeniem odwiedziła miejsca, gdzie z narażeniem swojego życia ukrywała ją polska rodzina.
17.24
- Na terenie dawnego getta warszawskiego, w którym Żydzi 75 lat temu podjęli bohaterską walkę z Niemcami, odsłonięto "Drzewo Łez". To żywy pomnik - wierzba płacząca, która od czwartku na pl. Grzybowskim symbolizuje żydowskie i polskie matki ratujące dzieci.
Wierzba - jak poinformowała Gołda Tencer, dyrektor Teatru Żydowskiego i założycielka Fundacji Shalom - poświęcona jest "Matkom Żydowskim, które przeżyły najstraszniejszy dramat – oddania własnego dziecka na »aryjską stronę«, by miało szansę na przeżycie, jak również Matkom Polskim, które te dzieci ratowały, z narażeniem życia swojego i swoich bliskich".
16.45
15 plansz ukazujących działalność Rady Pomocy Żydom "Żegota", ze zdjęciami m.in. z Instytutu Yad Vashem i Muzeum Holocaustu w Waszyngtonie, zawisło w czwartek, w 75. rocznicę powstania w getcie warszawskim, na ogrodzeniu Ministerstwa Sprawiedliwości.
Plenerowa wystawa "Żegota" — Rada Pomocy Żydom została przygotowana przez Ministerstwo Sprawiedliwości we współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej.
Jak przypomina Ministerstwo Sprawiedliwości, powstanie w getcie warszawskim, w którego 75. rocznicę zaprezentowano wystawę, "był to największy zbrojny zryw Żydów podczas II wojny światowej, bestialsko stłumiony przez Niemców". "W 75. rocznicę tych wydarzeń oddajemy hołd bohaterskim Powstańcom i przywołujemy tragedię Holokaustu. Ale to również czas pamięci o Polakach, którzy z narażeniem własnego życia pomagali Żydom" - podkreślono w komunikacie Ministerstwa.
16.30
PolskieRadio.pl
15.56
W ogrodzie Saskim w Warszawie posadzono Dąb Pamięci. To hołd złożony uczestnikom powstania w getcie warszawskim i jego mieszkańcom.
Gośćmi honorowymi były osoby, którym nadano dziś tytuł Honorowego Obywatela Warszawy.
00:48 dąb getto.mp3 Dąb Pamięci na rocznicę powstania w Getcie (IAR)
15.34
- Dzisiaj na ulicach Warszawy, ale nie tylko Warszawy, także innych miast i zagranicą zobaczymy wolontariuszy, którzy już po raz szósty będą rozdawać żółte żonkile - powiedziała w czwartek w programie I Polskiego Radia dr Hanna Węgrzynek z Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN.
Węgrzynek przypomniała, że akcja "Żonkile" nawiązuje do "nieformalnych obchodów jeszcze z okresu PRL-u". - Co roku Marek Edelman i towarzyszące mu osoby przychodziły pod Pomnik Bohaterów Getta składając tam kwiaty. Były to akurat żółte żonkile, bo takie właśnie wtedy kwitły kwiaty - wyjaśniła.
15.16
Udział w obchodach 75. rocznicy powstania w getcie warszawskim mają być przede wszystkim budowaniem wspólnoty - wspólnoty tych wartości, za które oddawali życie powstańcy getta, jak również i Polacy, którzy niewiele później też ginęli w Powstaniu Warszawskim - powiedział bp Mieczysław Cisło.
Biskup pomocniczy archidiecezji lubelskiej i były przewodniczący Komisji ds. Dialogu z Judaizmem KEP Mieczysław Cisło w rozmowie z PAP przed czwartkowymi uroczystościami pod Pomnikiem Bohaterów Getta w Warszawie powiedział, że "my się solidaryzujemy w tej pamięci z narodem żydowskim, który został przez nazizm hitlerowski skazany na całkowitą zagładę".
- To są nasi obywatele, nasi sąsiedzi i nasi starsi bracia w wierze. Jeżeli bracia ginęli, to z naszej strony jest i cierpienie, i solidarność - podkreślił bp Cisło.
15.01
14.53
14.47
14.45
Anna Azari powiedziała, że bohaterowie powstania w getcie są wzorem także dla współczesnych Żydów. Ambasador Izraela w Polsce wzięła udział w głównych państwowych uroczystościach przy Pomniku Bohaterów Getta upamiętniających żydowskich bojowników i ofiary Holocaustu.
Anna Azari podkreśliła rolę powstańców z getta dla utworzonego po wojnie Izraela, ale też współczesnych mieszkańców państwa:
00:21 Anna Azarii getto.mp3 Anna Azari: odwaga jest dziś Izraelczykom potrzebna (IAR)
14.37
14.35
TVP Info
14.12
Poczta Polska z okazji obchodów 75. rocznicy powstania w getcie warszawskim wprowadziła do obiegu specjalną kartkę pocztową. Autorem projektu offsetowej kartki jest Jarosław Ochendzan.
Na kartce umieszczono ilustrację - obraz Artura Szyka pt. "My ludzie, Samson w Getcie" z 1945 r., a nad nim napis: "75. rocznica Powstania w Getcie Warszawskim".
Autorem projektu offsetowej kartki jest Jarosław Ochendzan. Jej format to 148 x 105 mm, a przewidziany nakład wynosi 8 tys. sztuk.
13.15
- W całej Europie i w Polsce były osoby, które ryzykowały życiem, by ratować żydowskie rodziny, były też i takie osoby, które oszukały żydowskie rodziny i zdradziły je. To fakty, o których nie możemy zapomnieć - powiedział przewodniczący Światowego Kongresu Żydów Ronald S. Lauder.
Lauder podkreślił w swoim wystąpieniu podczas obchodów 75. rocznicy powstania w getcie warszawskim, że prócz niego było i więcej tragicznych wydarzeń.
- Wszyscy znamy też pozostałe wydarzenia, takie jak obozy zagłady i fakt, że zostały one stworzone i utrzymywane przez niemieckie siły zbrojne. Żydzi, chrześcijanie i inni zostali tam zamordowani. W całej Europie, i tutaj, w Polsce, były odważne osoby nieżydowskiego pochodzenia, które ryzykowały swoje życie, by ratować żydowskie rodziny; były też i takie, które tak w całej Europie, jak i tutaj, w Polsce oszukały żydowskie rodziny i zdradziły oraz zabrały ich własność - mówił.
- To fakty, o których nie możemy zapomnieć, którym nie możemy zaprzeczyć - podkreślał Lauder.
12.45
- Mój kraj, radośnie dziś świętujący niepodległość, pochyla głowę przed bohaterami getta warszawskiego - mówiła ambasador Izraela w Polsce Anna Azari podczas obchodów 75. rocznicy wybuchu powstania w getcie warszawskim.
Azari wskazywała, że w czwartek obchodzone są dwie rocznice - 75. rocznica powstania w getcie warszawskim oraz 70. rocznica powstania państwa Izrael. - Myślę, że te dwa wydarzenia łączy pojęcie odwagi i walki o wolność - powiedziała ambasador Izraela.
- Mój kraj dziś radośnie świętujący niepodległość pochyla głowę przed bohaterami getta warszawskiego - oświadczyła. Azari podkreśliła, że "młodzi ludzie, który rozpoczęli powstanie walczyli o godność człowieka". Jak mówiła, odwaga tych młodych ludzi z warszawskiego getta była inspiracją dla 600 tys. żydowskich mieszkańców Palestyny, którzy w 1947 r. zostali zmuszeni do walki przeciwko wielomilionowym krajom arabskim. - Wśród nich było również wielu ocalałych z Zagłady - wskazała.
12.30
Prezydent w swoim wystąpieniu podkreślił, że Żydzi, którzy zginęli w getcie, nie myśleli o tym, czy zostaną bohaterami dla narodu żydowskiego i dla całego świata. - Ale dziś my wszyscy pochylamy nisko głowę przed ich bohaterstwem, przed ich męstwem, przed ich determinacją i odwagą. Oni zginęli, bo w większości taki był ich los, walcząc za godność, walcząc za wolność, ale w naszym poczuciu walcząc także i za Polskę, bo byli polskimi obywatelami - mówił Andrzej Duda.
Zaznaczył, że to dlatego "o pomoc dla nich apelowały władze polskiego państwa podziemnego, to dlatego apelował o pomoc dla nich generał Władysław Sikorski na falach BBC, wówczas głównodowodzący sił polskich na Zachodzie, a zarazem polski premier, to dlatego przybył do warszawskiego getta dwukrotnie Jan Karski, jako emisariusz polskiego rządu londyńskiego".
Prezydent mówił, że także z tego powodu "słychać było wówczas strzały nie tylko wewnątrz murów getta", ale też wokół nich - na ulicach Warszawy. Przypomniał, że generał Juergen Stroop, który dowodził siłami pacyfikującymi warszawskie getto, w swoim raporcie pisał, że były one atakowane "także ze strony aryjskiej, przez polskich bandytów".
12.15
- Niemcy, niszcząc powstańców w getcie warszawskim, niszcząc resztki społeczności żydowskiej, którą tutaj zgromadzili, przystąpili do zniszczenia także tych resztek kamienic, które tutaj pozostały. W 1944 roku była tutaj pustynia i jedyne, co zostało, to obóz koncentracyjny Gęsiówka dla Żydów, który Niemcy tutaj zbudowali - powiedział prezydent Andrzej Duda.
Prezydent stwierdził, że zamiarem Niemców było zniszczenie zarówno narodu żydowskiego, jak i zniszczenie wszelkich pamiątek po narodzie żydowskim. Jak dodał, w 1940 roku Niemcy rozpoczęli w Warszawie tworzenie getta dla społeczności żydowskiej.
- W jaki sposób ludzi narodowości żydowskiej identyfikowali i określali? Prosty, według swojego, faszystowskiego prawa III Rzeszy, ponieważ wymazali Polskę z mapy i tu była III Rzesza - mówił Duda. - Kierowali się swoim bandyckim prawem, ustawami norymberskimi - powiedział prezydent.
12.00
W Warszawie, przed Pomnikiem Bohaterów Getta, rozpoczęły się główne uroczystości 75-lecia wybuchu powstania w getcie warszawskim.
11.30
Ekspozycję związaną z 75. rocznicą powstania w getcie warszawskim przygotowano w Jeleniej Górze. Od 19 kwietnia do 20 maja w Muzeum Historii Militariów (ul. Sudecka 83) oglądać można wystawę "Żydzi w Wojsku Polskim". Wystawa w Muzeum Historii Militariów opisuje udział Żydów w Wojsku Polskim, w okresie od XV w. do końca II wojny światowej. W szczególności prezentuje postać Berka Joselewicza, uczestnika Powstania Kościuszkowskiego. Ukazano także sylwetki generałów Wilhema Orlika-Ruckemanna i Bernarda Monda - Żydów służących w regularnych jednostkach Wojska Polskiego podczas II wojny światowej. Wystawa pokazuje ponadto takie wydarzenia, jak: walka Żydów o wolną Polskę i jej granice w XIX w. oraz udział Żydów w walce o niepodległość.
Ekspozycję tworzą plakaty, na których prezentowane są tekstowe i fotograficzne informacje, opowiadające o żołnierzach żydowskiego pochodzenia, walczących w polskich powstaniach narodowych oraz bitwach, stoczonych przez Wojsko Polskie w XIX i XX w.
Ekspozycję pt. "Wybuch Powstania w Getcie Warszawskim" otwarto 18 kwietnia w Bibliotece Pedagogicznej w Zamościu.
Wystawę z okazji 75. rocznicy powstania w getcie warszawskim udostępniono w czwartek w Gminnej Bibliotece Publicznej w Pruszczu.
Z kolei w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN w Warszawie prezentowana jest stała ekspozycja poświęcona Holokaustowi, na której dominuje część poświęcona dziejom getta warszawskiego.
11.15
Prezydent Andrzej Duda złożył wieńce na cmentarzu żydowskim w Warszawie, oddając hołd ofiarom powstania w getcie warszawskim.
Prezydent Andrzej Duda (PAP/Paweł Supernak)
11.00
- Świadectwa świadków Holokaustu są potrzebne, aby ta straszna historia nigdy się nie powtórzyła. Te duchy mają skłonność do odradzania się. A my mamy nie pozwolić, by się odrodziły - powiedziała prezydent Warszawy Hanna Gronkiewicz-Waltz. Podczas uroczystości wręczenia tytułów Honorowego Obywatela Miasta Warszawy, na uroczystej sesji Rady Miasta, prezydent stolicy dziękowała za to, że tytuły te przyznano osobom, które były świadkami tragicznej historii Holokaustu.
- Dzisiaj honorowymi obywatelami naszego miasta zostali: pani Halina Birenbaum, Krystyna Budnicka i pan Marian Turski. Znamy ich. I dziś, w dniu 75. rocznicy tego powstania chciałam przypomnieć, że zamknięci w getcie, walczący bez żadnej nadziei na ocalenie, byli przede wszystkim warszawiakami - mówiła Gronkiewicz-Waltz.
10.45
"W #Warszawa - mieście dwóch Powstań, 75 lat temu wybuchło #Powstanie w #Getto. Zdeptani #Żydzi chcieli pomścić zbrodnie Holokaustu i odzyskać nadzieję na ludzką, społeczną i narodową godność. Zginęli, ale pozostali żywi w naszej pamięci! Cześć i chwała Bohaterom" - napisał na Twitterze marszałek Senatu Stanisław Karczewski.
10.30
Pod pomnikiem Bohaterów Getta złożyli kwiaty: przewodniczący Platformy Obywatelskiej Grzegorz Schetyna i przewodnicząca Nowoczesnej Katarzyna Lubnauer.
- Musimy pamiętać o powstaniu w getcie, bo to część naszej narodowej tożsamości - mówił Schetyna.
Przewodniczący PO Grzegorz Schetyna i szefowa Nowoczesnej Katarzyna Lubnauer (PAP/Tomasz Gzell)
10.15
- Dzisiaj mamy uroczystość powstania w getcie i dzisiaj dzień niepodległości Izraela, to jest bardzo symboliczne - powiedział ambasador Izraela w Polsce Szewach Weiss. Zaznaczył, że naszym wspólnym celem jest teraz walka przeciwko ksenofobii, rasizmowi, antysemityzmowi i wszelkiej patologii.
Były ambasador Izraela w Polsce Szewach Weiss tłumaczył w RMF FM, że ta data to "kwestia kalendarza". - Według naszego kalendarza dzień niepodległości Izraela to 14 maja, jednak według kalendarza hebrajskiego ta rocznica przypada dziś - zaznaczył.
10.00
Z okazji 75. rocznicy wybuchu powstania w getcie warszawskim, Kancelaria Prezydenta RP, Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz marszałek Sejmu Marek Kuchciński złożyli na Twitterze hołd jego bohaterom.
Kancelaria prezydenta umieściła na Twitterze wpis: "Cześć i chwała bohaterom! Wieczna pamięć poległym! #ŁączyNasPamięć #Getto1943". Dodano także zdjęcie przedstawiające gwiazdę Dawida, a w tle ruiny getta warszawskiego.
Z kolei KPRM, udostępnił na swoim profilu społecznościowym grafikę z żonkilem, który stał się symbolem wydarzeń z wiosny 1943 roku.
Marszałek Sejmu Marek Kuchciński również zamieścił na Twitterze zdjęcie przedstawiające papierowy żonkil, podpisując je hashtagiem "#ŁączyNasPamięć".
"Dziś przypada 75. rocznica Powstania w Getcie Warszawskim. Oddajmy cześć Bohaterom! #Żonkile #GettoWarszawskie #PowstanieWGetcie" - czytamy na profilu MSWiA.
9.30
- Dzisiaj na ulicach Warszawy, ale nie tylko Warszawy, także innych miast, również zagranicą zobaczymy wolontariuszy, którzy już po raz szósty będą rozdawać żółte żonkile - powiedziała w "Sygnałach dnia" w programie I Polskiego Radia dr Hanna Węgrzynek z Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN. - Te żonkile symbolizują pamięć o powstaniu w warszawskim getcie - podkreśliła.
Węgrzynek przypomniała, że akcja "Żonkile" nawiązuje do "nieformalnych obchodów jeszcze z okresu PRL-u". - Co roku Marek Edelman i towarzyszące mu osoby przychodziły pod Pomnik Bohaterów Getta składając tam kwiaty. Były to akurat żółte żonkile, bo takie właśnie wtedy kwitły kwiaty - wyjaśniła.
9.15
Na Zamku Królewskim trwa uroczysta sesja Rady Warszawy z okazji 75. rocznicy wybuchu powstania w getcie warszawskim. Tytuły honorowych obywateli stolicy otrzymają Halina Birenbaum (polsko-izraelska pisarka ocalona z Holokaustu), Krystyna Budnicka ze Stowarzyszenia Dzieci Holokaustu oraz historyk i dziennikarz żydowskiego pochodzenia, więzień KL Auschwitz Marian Turski.
W uroczystości na Zamku Królewskim biorą udział m.in.: prezydent Warszawy Hanna Gronkiewicz-Waltz, jej zastępcy, stołeczni radni, przedstawiciele środowisk i fundacji żydowskich, przedstawiciele ambasady Niemiec, przybyła także ambasador Izraela Anna Azari, duchowni i parlamentarzyści.
O nadanie honorowego obywatelstwa Birenbaum i Budnickiej wnioskowała prezydent Warszawy Hanna Gronkiewicz-Waltz. Wyróżnienie Turskiego było inicjatywą przewodniczącej Rady Warszawy Ewy Malinowskiej-Grupińskiej (PO). Radni w głosowaniu byli jednomyślni, swojego kandydata nie przedstawił klub PiS.
8.30
Od rana w Warszawie trwa akcja "Żonkile", podczas której, dwa tysiące wolontariuszy rozdaje papierowe żonkile mieszkańcom stolicy. Profesor Dariusz Stola, dyrektor Muzeum Historii Żydów Polin, które współorganizuje uroczystości przypominał, że ta akcja nawiązuje do tradycji, jaką zapoczątkował Marek Edelman. - Ostatni przywódca powstania w getcie przez wiele lat, 19 kwietnia, składał żółte kwiaty przy Pomniku Bohaterów Getta, teraz wolontariusze rozdają papierowe żonkile, które można przypinać do ubrania jak znak pamięci i dumy - mówił profesor Stola.
POWSTANIE W GETCIE WARSZAWSKIM - SERWIS SPECJALNY
Ambasadorem akcji "Żonkile" jest między innymi Maja Komorowska, dla której akcja ma bardzo symboliczny wymiar, jest swoistym "szukaniem wspólnej pamięci w podzielonym świecie". Aktorka dodała, że przypinając papierowego żonkila do ubrania, upamiętniamy bohaterów getta i tworzymy swoistą "sztafetę pamięci".
***
Powstanie w getcie było odpowiedzią na rozpoczęcie przez Niemców akcji ostatecznej likwidacji getta, podjętej w ramach realizowanego przez hitlerowców planu zagłady europejskich Żydów. Powstanie było pierwszym aktem zbrojnego oporu w mieście, w okupowanej przez niemiecką III Rzeszę Europie.
Kiedy 19 kwietnia około 6.00 rano niemieckie oddziały wkroczyły na teren dzielnicy żydowskiej, aby dokonać jej ostatecznej likwidacji, nieoczekiwanie trafiły na zbrojny opór zorganizowany przez Żydowską Organizację Bojową i Żydowski Związek Wojskowy. Mordercza walka trwała cztery tygodnie. Stanęło do niej - według różnych szacunków - od 700 do 2 tysięcy bojowników wspieranych przez mieszkańców stolicy. Każdego dnia walczyli przeciwko dwóm tysiącom dobrze uzbrojonych niemieckich żołnierzy z oddziałów SS, Wehrmachtu, Policji Bezpieczeństwa oraz formacji pomocniczych. W tym czasie Niemcy zrównali getto z ziemią, metodycznie paląc dom po domu.
8 maja samobójstwo popełnił przywódca powstania Mordechaj Anielewicz. Zastąpił go, zmarły w 2009 roku, Marek Edelman.
Żydzi w małych, rozproszonych grupach walczyli do 16 maja 1943 roku. Tego dnia Niemcy ogłosili koniec akcji pacyfikacyjnej i - na znak ostatecznego zniszczenia getta warszawskiego - wysadzili w powietrze Wielką Synagogę na Tłomackiem. Akcją całkowitego zniszczenia getta warszawskiego dowodził generał SS Juergen Stroop. Nakazał podpalanie wszystkich schronów, bunkrów i kryjówek.
Zbrojny zryw mieszkańców getta rozpoczął się, gdy znajdowało się w nim - według raportu Stroopa - około 56 tysięcy Żydów. Około 6 tysięcy zginęło w walce i na skutek pożarów. 7 tysięcy zostało zamordowanych przez Niemców na terenie getta w egzekucjach, tyle samo wysłano do niemieckiego obozu zagłady w Treblince. Pozostałą grupę około 36 tysięcy Żydów wywieziono do Auschwitz-Birkenau, Majdanka i innych obozów hitlerowskich Niemiec.
fc/mg/koz