Marta Szulborska: Tak ciepła i sucha zima, którą mieliśmy w tym roku, wynika bardziej z ocieplenia klimatu czy położenia geograficznego Polski?
Szeroki pakiet pomocowy dla rolników. Prezydent i rząd działają w obliczu suszy i pandemii
Minister Klimatu Michał Kurtyka: Obserwujemy zwiększającą się nieregularność opadów, więc jest to fenomen systemowy. Przez kilka ostatnich stuleci mieliśmy systemy irygacyjne i w ogóle cały system zarządzania wodą był bardziej nastawiony na osuszanie niż nawadnianie, bo wtedy wydawało się, że jest to kierunek zdroworozsądkowy z punktu widzenia rolnictwa. Niestety dzisiaj ten system bardzo mocno zawodzi, ponieważ 73 procent wód deszczowych nie jesteśmy w stanie zatrzymać. Ani nasz system rzeczny, ani system małej retencji na to nie pozwala. I to jest wyzwanie, z którym się mierzymy od samego początku. Kiedy zostałem ministrem klimatu pomimo tego, że kwestia zarządzania zasobami wodnymi jest przede wszystkim w kompetencji ministra gospodarki morskiej i żeglugi śródlądowej, a także ministrów rolnictwa i środowiska, od razu podjąłem inicjatywę współpracy w tym zakresie, bo problematyka suszy i dostępności do wody jest mocno powiązana ze zmianą klimatu.
Czy grożą nam pożary na ogromną skalę, podobne do tych, które wybuchły w Australii?
Nasze lasy są lepiej przygotowane chociażby w kwestii monitoringu. My raczej możemy służyć radą innym państwom jeżeli chodzi o zabezpieczenie lasów przed pożarami. Służyliśmy doświadczeniem na przykład wtedy, kiedy lasy paliły się w Szwecji. Mogliśmy powiedzieć, w jaki sposób stworzyć system, który uniemożliwia rozprzestrzenianie się ognisk. Szybka interwencja, szybkie dostrzeżenie źródeł pożaru to klucz do systemu, który mamy właśnie w Polsce.
Czy takiego systemu zabrakło w Biebrzańskim Parku Narodowym, gdzie pożar pochłonął niemal 10 procent terenu?
Wspólnie z Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej zainicjowaliśmy program wsparcia dla Biebrzańskiego Parku Narodowego. Są to środki w wysokości 5 milionów złotych, które mogą być przeznaczone w formie dofinansowań na odbudowę zniszczonego terenu, a także przygotowanie go na okres suszy.
Susza panuje także w miastach. Może jej skutki nie są tak widoczne, bo tereny miejskie są „zabetonowane”. Resort klimatu chce je "odbetonować". Na jakim etapie jest ten proces?
Przetarg na remont na Jeziorce. Prezydent: to jedna z 650 inwestycji hydrotechnicznych
Taka inicjatywa została już podjęta. Miasta powinny być "odbetonowane" dlatego, że brakuje naturalnego systemu odprowadzania i zatrzymywania wody. Chodzi o to, żeby wodę wchłaniała gleba. To jedyny naturalny system, który jest w stanie poradzić sobie z nieregularnością opadów. Bo kiedy mamy ulewne deszcze, to nawet najlepsze systemy kanalizacyjne nie są w stanie odprowadzić wody i dochodzi do powodzi. Z kolei kiedy mamy suszę, nie jesteśmy w stanie miast nawadniać. Dlatego uruchomiliśmy konsultacje z włodarzami miast w ramach programu "Miasto z klimatem". Część spotkań odbyła się przed epidemią koronawirusa, ale od maja będziemy je kontynuować w wersji wirtualnej. Zadaniem tych warsztatów jest wytypowanie obszarów, gdzie można wybudować parki, oczka wodne, tereny zielone, itp., żeby podnieść jakość życia mieszkańców. W najbliższych tygodniach uruchomimy konkurs dla miast w zakresie zielono-niebieskiej infrastruktury. Wesprzemy finansowo najlepsze projekty, które samorządy nam przedstawią.
Kiedy będziemy mogli żyć właśnie w takich przyjaznych ludziom i środowisku miastach?
To jest proces, który uruchomiliśmy i nad którym pracujemy, natomiast niewątpliwie jest to wyzwanie wieloletnie.
Kiedy rozpocznie się nabór wniosków w ramach uproszczonego programu "Czyste Powietrze"?
Jeszcze przed epidemią koronawirusa ogłosiliśmy szereg zmian w tym programie. Będą przyjazne procedury dla użytkownika, odbiurokratyzowaliśmy ten program, zastąpiliśmy formalne wymogi różnymi oświadczeniami. Wkrótce ogłosimy od kiedy będzie można składać uproszczone wnioski.
Rozmawiała Marta Szulborska