Tragedię w Gniewczynie opisał w poruszającym reportażu Cezary Łazarewicz.
Ofiarami byli zarówno dorośli – kobiety i mężczyźni – jak i dzieci. Najmłodsze miały rok. W sumie 18 Żydów, mieszkańców położonej między Jarosławiem a Leżajskiem wsi Gniewczyna.
Z wyjątkiem liczby ofiar, wydarzenia z maja 1942 r. niewiele różnią się od tych, które niespełna rok wcześniej miały miejsce w Jedwabnem, gdzie z rąk polskich i niemieckich oprawców zginęło kilkuset żydowskich mieszkańców miasteczka - uważa autor reportażu.
W Gniewczynie oprawcami byli miejscowi strażacy – ochotnicy, którzy od miesięcy, dzięki nieformalnemu porozumieniu z Niemcami, dręczyli żydowskich sąsiadów wymuszając od nich pieniądze i kosztowności. Gdy prześladowani zaczęli się ukrywać, strażacy urządzili regularne polowanie.
Złapanych wywieźli do domu jednego z nich – Lejby Trinczera. Tam przez dwa dni znęcali się nad nimi. Żydzi byli torturowani, dochodziło też do gwałtów. Gdy oddali wszystko, co miało jakąkolwiek wartość, Polacy wezwali niemieckich żandarmów, którzy rozstrzelali uwięzionych. Ofiary spoczęły w anonimowym grobie, wykopanym przez oprawców nieopodal miejsca zbrodni.
Nikt za ten mord nie odpowiedział, mieszkańcy wsi nie chcą mówić o tamtych wydarzeniach. Wyjątkiem był Tadeusz Markiel, który jako 12 – letni chłopak był naocznym świadkiem dramatu mordowanych i który opisał wszystko, co wydarzyło się w Gniewczynie - czytamy w "Polityce".
mch , polityka.pl