Wówczas podczas tłumienia katolickiej manifestacji przez brytyjskich komandosów z oddziałów spadochronowych zginęło 13 osób, a kilkanaście zostało rannych.
Uczestnicy demonstracji zorganizowanej przez ruch obrony praw obywatelskich w prowincji Ulster, protestowali przeciwko nieprzestrzeganiu przez ówczesny unionistyczny rząd prowincji oraz rząd w Londynie praw obywatelskich katolików w Irlandii Północnej. Chodziło między innymi o prawo umożliwiające internowanie każdego Irlandczyka podejrzanego o terroryzm oraz zakaz organizowania demonstracji i zgromadzeń publicznych.
Demonstrację zaplanowano na 30 stycznia. Wzięło w niej udział ponad osiem tysięcy osób. Władze znały trasę marszu i postanowiły powstrzymać demonstrantów przed wejściem na plac ratuszowy - Guildhall Square.
Żołnierze brytyjskich oddziałów spadochronowych użyli armatek wodnych oraz gazu łzawiącego w celu rozpędzenia manifestantów. W wyniku nieoczekiwanej strzelaniny zginęło 13 protestujących.
Sześciu z zastrzelonych mężczyzn miało po 17 lat. Wydarzenia w Londonderry wzbudziły oburzenie irlandzkich katolików. W Dublinie doszło do masowej demonstracji przed gmachem ambasady brytyjskiej, podczas której budynek został uszkodzony, a wkrótce Republika Irlandii odwołała swojego ambasadora z Londynu.
Incydent doprowadził również do eskalacji przemocy i fali aktów terrorystycznych ze strony IRA w Irlandii Północnej. W zamieszkach i rozruchach w 1972 roku zginęło tam łącznie 500 osób. Zaowocowało to wprowadzeniem w miejsce lokalnego rządu w Belfaście bezpośrednich rządów z Londynu, które trwały do 1998 roku.
Raporty ws. masakry
W lutym 1972 roku brytyjski premier Edward Heath utworzył komisję, która miała przeprowadzić śledztwo w sprawie incydentu w Londonderry. W raporcie opublikowanym dwa miesiące później stwierdziła ona, iż żołnierze brytyjscy zostali sprowokowani przez demonstrantów do otwarcia ognia.
Niemal 40 lat później, w 2010 roku opublikowano kolejny raport poświęcony Krwawej Niedzieli autorstwa sędziego lorda Saville'a. Raport nie neguje obecności IRA 30 stycznia 1972 roku w Londonderry, wskazuje jednak, że wśród zabitych i rannych nie było nikogo, kto zagrażałby życiu żołnierzy.
Raport przyznaje, iż mogło dojść do strzałów, ale nie mogą one stanowić uzasadnienia dla działań sił bezpieczeństwa. Po opublikowaniu dokumentu premier David Cameron potępił brytyjskich spadochroniarzy za masakrę ludności cywilnej w Londonderry. Premier przeprosił w imieniu armii i rządu.
Opracowanie raportu sędziego Saville'a, będącego wynikiem dwunastoletnich prac trybunału dochodzeniowego ustanowionego przez rząd Tony'ego Blaira, było jednym z warunków tzw. Porozumienia Wielkopiątkowego. Zawarte w Wielki Piątek, 10 kwietnia 1998 roku przez rządy Republiki Irlandii i Wielkiej Brytanii, a kontrasygnowane przez główne partie polityczne Irlandii Północnej, umożliwiło zakończenie krwawego konfliktu trwającego ponad 30 lat.
Głównymi architektami porozumienia byli katolicki polityk John Hume i protestancki David Trimble. Za wkład w podpisanie porozumienia otrzymali w 1998 roku pokojową Nagrodę Nobla.
Zobacz galerię: DZIEŃ NA ZDJĘCIACH >>>
IAR, to