Grudzień 1970 - serwis specjalny Polskiego Radia
Naocznym świadkiem tego wydarzenia był znany w Gdyni wynalazca, pracownik stoczni Tadeusz Kul. Widział, jak strzelono do Godlewskiego, to właśnie on przyniósł drzwi, na których potem niesiono ciało Zbyszka w pochodzie. Jak pamięta tamten czas?
- Przeżyłem ogromną tragedię osobistą, którą do dziś boleśnie wspominam - mówi łamiącym się głosem Tadeusz Kul. - Ten strzał padł przy mnie. Ktoś strzelił zza kotary z drugiego czy trzeciego piętra - dodaje i opisuje, w jakich okolicznościach próbowali ratować rannego Zbyszka Godlewskiego.
13:55 2020_12_17 14_15_12_PR3_Reportaz_w_Trojce.mp3 Czarny Czwartek w Gdyni. Tragedia sprzed pół wieku we wspomnieniach naocznego świadka (Reportaż/Trójce)
- W Gdyni 17 grudnia śmierć poniosło 18 młodych mężczyzn. Najmłodsi z nich mieli po 15 lat i byli uczniami szkół podstawowych. To byli ludzie, który wchodzili w dorosłość. Zaledwie trzy spośród ofiar Czarnego Czwartku ukończyły 30. rok życia - mówi dr Piotr Brzeziński. Jedną z osób zastrzelonych był Zbyszek Godlewski. - Z relacji jego kolegi, z którym rozmawiałem, wynika, że Zbyszek Godlewski był spokojnym chłopakiem, podobno chciał zostać marynarzem, ciągnęło go w świat - dodaje historyk.
***
50 lat temu na wiadukcie kolejowym w Gdyni zginął 18-letni elblążanin Zbyszek Godlewski. Nastolatek szedł rankiem 17 grudnia do pracy w stoczni. Został trzykrotnie postrzelony, zginął na miejscu. Dzięki znanej na całym świecie fotografii jego ciała niesionego na drzwiach ulicą Świętojańską stał się symbolem grudniowej rebelii. Ballada o Janku Wiśniewskim jest właśnie o nim.
Pogrzeb Zbyszka Godlewskiego odbył się w nocy z 18 na 19 grudnia w Gdańsku-Oliwie, a nie w Elblągu. Rodzina nie mogła obejrzeć ciała syna. Nikt nie informował bliskich o okolicznościach tragedii. "Trochę widziałam, jak syn leżał na podłodze prezydium w drzwiach. Byłam tam oczywiście. Edmund Pepliński, autor słynnego zdjęcia, powiedział, że syn zginął błyskawicznie. Dobrze, że się nie męczył, bo uważam, że tu by go dobili" - wspominała matka Izabela Godlewska.
17 grudnia 1970 roku w Elblągu do późnych godzin nocnych toczyły się bitwy z milicją i wojskiem. Na ulicach stały czołgi. Protestujący próbowali po raz kolejny podpalić komitet PZPR, płonęły inne obiekty. Wprowadzona została godzina milicyjna. Trwały masowe aresztowania i łapanki na ulicach.
***
Posłuchaj także innych reportaży emitowanych w Trójce >>>
***
Tytuł reportażu: "Pochód ku wolności"
Autor reportażu: Jakub Tarka
Data emisji: 17.12.2020
Godzina emisji: 14.15