ARiMR jako Agencja płatnicza jest odpowiedzialna za realizację PROW na lata 2014-2020. Część swoich zadań powierzyła podmiotom zewnętrznym, tj. 16 Samorządom Województw oraz Agencji Rynku Rolnego. W praktyce oznacza to, że podmioty te wezmą na siebie część zadań związanych z ich wdrożeniem. Będzie to polegało m.in. na wyłonieniu przez samorządy województw, czy ARR beneficjentów, którzy spełniają warunki do przyznania wsparcia, a także przeprowadzanie kontroli potwierdzających, iż pomoc została przyznana lub wypłacona zgodnie z zasadami. Podobny schemat działał już w poprzedniej perspektywie.
Jakie działania w ramach PROW na lata 2014-2020 powierzono do realizacji podmiotom zewnętrznym?
W przypadku samorządów województw delegowanie zadań dotyczy następujących działań programu –wylicza Marzenia Cieślak z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa:
- Wsparcie na inwestycje związane z rozwojem, modernizacją i dostosowywaniem rolnictwa i leśnictwa (na tzw. scalenia gruntów rolnych);
- Podstawowe usługi i odnowa wsi na obszarach wiejskich (m.in. w zakresie dróg lokalnych, gospodarki wodno-ściekowej, targowisk, dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego wsi);
- Wsparcie dla rozwoju lokalnego w ramach inicjatywy LEADER (m.in. w zakresie wsparcia przygotowawczego, realizacji strategii rozwoju lokalnego, współpracy z lokalną grupą działania oraz kosztów bieżących i aktywizacji).
W przypadku ARR delegowanie dotyczy działania „Systemy jakości produktów rolnych i środków spożywczych”. Co ważne, tu będzie zmiana podmiotu wdrażającego w stosunku do obecnego okresu programowania. Innym działaniem delegowanym jest też „Współpraca” i jest to nowe działanie.
W Programie będą też uwzględnione lokalne grupy działania
Lokalne grupy działania są stosunkowo „nowymi” podmiotami funkcjonującymi w polskiej przestrzeni obszarów wiejskich, jednak od samego początku stały się nieodłącznym elementem zrównoważonego rozwoju tych obszarów –podkreśla Marzena Cieślak.
W PROW na lata 2007–2013 wybrano do realizacji lokalnych strategii rozwoju 338 LGD, które objęły swoim zasiągiem ponad 2 tys. gmin. Na terenie działalności LGD zamieszkuje obecnie ponad 18 mln osób. Budżet na realizację lokalnych strategii rozwoju stanowił ok 3mld zł.
Środki te zostały w całości skonsumowane poprzez zawarcie blisko 42 tys. umów przyznania pomocy, z czego ponad 40 tys. umów zostało zawartych w ramach działania Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju z przedsiębiorcami, jednostkami sektora finansów publicznych, organizacjami pożytku publicznego, stowarzyszeniami i innymi podmiotami działającymi na obszarach wiejskich –dodaje Marzena Cieślak. Warto wspomnieć, że projekty dotyczyły najczęściej:
- remontu lub wyposażenia świetlic wiejskich, domów kultury, obiektów sportowych, placów zabaw, terenów zielonych,
- rewitalizacji terenów zielonych , parków i innych miejsc wypoczynku,
- budowy ścieżek rowerowych, szlaków turystycznych,
- odnowienia zabytkowych obiektów architektury wiejskiej, w tym architektury sakralnej,
- budowy, odbudowy lub oznakowania małej infrastruktury turystycznej, a także organizacji imprez kulturalnych, rekreacyjnych, sportowych lub promocji lokalnej twórczości kulturalnej z wykorzystaniem lokalnego dziedzictwa,
- tworzenia miejsc pracy w związku z podejmowaniem lub rozwojem działalności gospodarczej.
Biorąc pod uwagę powyższe efekty – nie mogło zabraknąć LGD w nowym okresie programowania –przyznaje ekspertka Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.
Nowe – w przypadku Leadera – dotychczas oznaczało zasadnicze zmiany. Tak będzie i w tym okresie programowania
Pierwsza zmiana dotyczy metody RLKS, tj. instrumentu, który w ramach perspektywy finansowej UE 2014-2020 umożliwia zastosowanie Inicjatywy LEADER także w ramach polityki spójności, przy czym, co istotne, będą takie same przepisy prawa w odniesieniu do wszystkich programów.
Marzena Cieślak z ARiMR, przypomina, że RLKS zachowuje podstawowe założenia metody LEADER, to jest:
1) oddolność (szeroki udział społeczności lokalnej w tworzeniu i realizacji strategii),
2) terytorialność (lokalna strategia rozwoju przygotowana dla danego, spójnego obszaru),
3) zintegrowanie (łączenie różnych dziedzin gospodarki, współpraca różnych grup interesu),
4) partnerstwo (lokalna grupa działania jako lokalne partnerstwo, w którym uczestniczą różne podmioty z sektora publicznego, społecznego i gospodarczego),
5) innowacyjność (w skali lokalnej),
6) decentralizację zarządzania i finansowania,
7) sieciowanie i współpracę (wymiana doświadczeń i rozpowszechnianie dobrych praktyk).
W ramach PROW na lata 2014-2020 do LGD będzie skierowane działanie 19 Wsparcie dla rozwoju lokalnego w ramach inicjatywy Leader. W ramach tego działania będą cztery podziałania:
- Wsparcie przygotowawcze, które zostało już uruchomione
- Wsparcie na wdrażanie operacji w ramach strategii rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność,
- Przygotowanie i realizacja działań w zakresie współpracy z lokalną grupą działania,
- Wsparcie na rzecz kosztów bieżących i aktywizacji.
W PROW na lata 2014-2020 przewidziano na inicjatywę LEADER ogółem prawie 735 mln euro.
Środki te będą finansować zadania i projekty realizowane przez LGD, tj. wsparcie na przygotowanie LSR, realizację projektów współpracy oraz sfinansują koszty bieżące i aktywizację. Pozostała część zostanie skierowana na wspieranie włączenia społecznego, ograniczenia ubóstwa i rozwoju gospodarczego na obszarach wiejskich w ramach wdrażania LSR.
Kto będzie beneficjentem?
Osoby fizyczne, osoby prawne, z wyłączeniem województwa oraz jednostki organizacyjne nieposiadającą osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną. Tak naprawdę każdy będzie mógł zostać beneficjentem jeżeli posiada zdolność do czynności prawnej –podkreśla Marzena Cieślak. Ważne, żeby te podmioty zostały wybrane przez LGD w ramach ogłoszonych konkursów.
Kiedy będzie można składać wnioski?
Aktualnie, w Samorządach Województw, ogłoszono konkursy na wybór Lokalnych Strategii Rozwoju, które będą mogły być finansowane ze środków PROW na lata 2014-2020.
Z LGD, których strategie zostaną pozytywnie ocenione, będą podpisywane umowy ramowe określające warunki i sposób realizacji LSR.
W związku z tym na przełomie II i III kw. 2016 roku będzie można ubiegać się o wsparcie za pośrednictwem LGD. Podobny, jak w perspektywie 2007-2013, będzie także tryb udzielania wsparcia - w odpowiedzi na ogłoszenie przez LGD naboru wniosków, wnioskodawcy będą składali wnioski o przyznanie pomocy w jej siedzibie. Po dokonaniu przez LGD oceny zgodności złożonych projektów z lokalną strategią rozwoju oraz kryteriami wyboru operacji, wybrane projekty zostaną przekazane do dalszej oceny właściwemu organowi samorządu województwa.
Na co można przeznaczyć środki z Lokalnych Strategii Rozwoju?
Zgodnie z obowiązującymi już przepisami wnioskodawcy będą mogli składać projekty dotyczące m.in.:
- Wzmocnienia kapitału społecznego poprzez podnoszenie wiedzy społeczności lokalnej w zakresie ochrony środowiska i zmian klimatycznych, także z wykorzystaniem rozwiązań innowacyjnych;
- Rozwoju przedsiębiorczości na obszarze wiejskim objętym strategią rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność poprzez podejmowanie działalności gospodarczej; tworzenie lub rozwój inkubatorów przetwórstwa lokalnego produktów rolnych będących przedsiębiorstwami spożywczymi, czy rozwijanie działalności gospodarczej;
- Wspierania współpracy między podmiotami wykonującymi działalność gospodarczą na obszarze wiejskim objętym lokalną strategią rozwoju w ramach krótkich łańcuchów dostaw; w zakresie świadczenia usług turystycznych; czy w zakresie rozwijania rynków zbytu produktów lub usług lokalnych;
- Rozwoju rynków zbytu produktów i usług lokalnych;
- Zachowania dziedzictwa lokalnego;
- Budowy lub przebudowy ogólnodostępnej i niekomercyjnej infrastruktury turystycznej lub rekreacyjnej lub kulturalne;
- Budowy lub przebudowy publicznych dróg gminnych lub powiatowych, które umożliwiają połączenie obiektów użyteczności publicznej, w których świadczone są usługi społeczne, zdrowotne, opiekuńczo-wychowawcze lub edukacyjne dla ludności lokalnej, z siecią dróg publicznych albo skracają dystans lub czas dojazdu do tych obiektów;
- Promowania obszaru objętego lokalną strategią rozwoju, w tym produktów lub usług lokalnych.
Pomoc na operacje w ww. zakresie ma charakter pomocy de minimis.
W jakiej formie i wysokości będzie udzielana pomoc?
Dla operacji związanych z podejmowaniem działalności gospodarczej, pomoc będzie przyznawana w formie płatności ryczałtowej (premii) w wysokości od 50 do 100 tys. zł, ale ostatnie zdanie w tym zakresie ma Lokalna Grupa –przypomina Marzena Cieślak.
Dla pozostałych operacji pomoc będzie udzielana w formie refundacji części kosztów kwalifikowanych (dla przedsiębiorców do 70%, dla jsfp – 63,63% dla pozostałych do 100%).
Limit pomocy w okresie realizacji Programu wynosi 300 tys. zł i może wzrosnąć do 500 tys. zł, jeśli operacje będą dotyczyć inkubatora przetwórstwa lokalnego. Nie określono limitów dla jednostek sektora finansów publicznych.
Zasady dotyczące ustalania kryteriów wyboru
Wybór operacji do finansowania będzie miał charakter konkursu. Te kryteria będzie określała LGD.
Warto wspomnieć, że premiowane będą operacje spełniające w szczególności określone kryteria. Będą to np. projekty innowacyjne, projekty, które mają rozwiązania sprzyjające ochronie środowiska lub klimatu, czy też takie, które generują nowe miejsca pracy –wymienia Marzena Cieślak.
Wszystkie kryteria i zasady udzielania pomocy będą uwzględnione w Lokalnych Strategiach Rozwoju i ogłoszeniach o konkursach już w przyszłym roku, jak tylko Lokalne Grupy Działania zostaną wybrane do realizacji lokalnych strategii.
Elżbieta Szczerbak
Audycja powstała przy współpracy z Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa