Logo Polskiego Radia
POSŁUCHAJ
Jedynka
Andrzej Gralewski 23.02.2019

Burzliwy rok 1929

1 stycznia 1929 roku weszła w życie ustawa o ustroju sądów. Zniosła dotychczasowe dziedzictwo zaborów. Jednocześnie rozpoczęły się sejmowe debaty nad zmianą konstytucji. Wzmocnienie pozycji prezydenta postulował projekt BBWR. To była gorąca polityczna zima.

W aurze odwrotnie. 19 lutego w Rabce zanotowano rekordowo niską temperaturę minus 45 stopni Celsjusza.

Na przednówku Sejm uchwalił wniosek o postawienie przed Trybunałem Stanu byłego ministra skarbu Gabriela Czechowicza. Jeden z zarzutów: bezprawne przekazanie 8 mln złotych do dyspozycji premiera Piłsudskiego w czasie wyborów 1928 roku. Ostra riposta Marszałka w artykule "Dno oka - czyli wrażenia człowieka chorego z sesji budżetowej w Sejmie".

I zmiana premiera. Płk Kazimierz Świtalski zastąpił Kazimierza Bartla, któremu Piłsudski zarzucił uległość w relacjach z Sejmem. Z kolei Ignacy Daszyński - marszałek izby niższej bez sukcesu namawiał Piłsudskiego do utworzenia stałej większości parlamentarnej z PPS-em i PSL "Wyzwoleniem".

We wrześniu przeciw sanacji zjednoczyła się opozycja złożona z partii lewicy i centrum. To początek tak zwanego Centrolewu, który w sejmie liczącym 444 posłów miał ich 183. Jakby na przekór temu na otwarciu jesiennej sesji  Piłsudskiemu towarzyszyli uzbrojeni w szable oficerowie. Na wniosek Centrolewu przegłosowano votum nieufności dla rządu Świtalskiego. Nowym premierem został po raz piąty Kazimierz Bartel.

Tymczasem wojewoda wołyński Henryk Józewski, współpracownik Marszałka, przedstawił program porozumienia polsko-ukraińskiego. Zaś polska dyplomacja negocjowała z Niemcami jak zakończyć wojnę celną. Zza oceanu doszły niepokojące wieści o czarnym wtorku – krachu na nowojorskiej giełdzie 29 października.

Rok 1929 przyniósł także sukcesy polskich lotników: Żwirki i Wigury w lotach  samolotami RWD rodzimej konstrukcji, również projekcję pierwszego filmu dźwiękowego i dobrze ocenianą poza Polską Powszechną Wystawę Krajową.

Jakiwięc ten rok 1929 był? Mówi o tym profesor Andrzej Nowak.

***

Tytuł audycji: "Historia żywa"

Prowadzi: Dorota Truszczak

Gość: prof. Andrzej Nowak (historyk)

Data emisji: 23.02.2018

Godzina emisji: 14.10

ag