Radia Wolności

Ludwik Zamenhof - marzyciel i wizjoner świata idealnego

Ludwik Zamenhof urodził się 15 grudnia 1859 w Białymstoku, mieście ówcześnie leżącym na terytorium Imperium Rosyjskiego. Dzieciństwo upłynęło w środowisku wielonarodowościowej społeczności Białegostoku, złożonej głównie z Żydów, Polaków, Rosjan i Niemców. 
Zdjęcie ilustracyjne
Zdjęcie ilustracyjneFoto: DariuszSankowski/Pixabay
O Audycji

Mając 10 lat, napisał dramat Wieża Babel, czyli tragedia białostocka w pięciu aktach - uważał bowiem, że główną przyczyną nieporozumień i sporów między ludźmi jest bariera językowa. Jeden, wspólny język miał być jej rozwiązaniem. Zamenhof idealistycznie myślał, że jeśli powstanie wspólny język, to wszyscy ludzie, bez względu na narodowość, będą "braćmi".

W wieku 13 lat zakończył naukę w białostockim chederze i od jesieni 1869 uczęszczał do miejscowego gimnazjum (obecnie VI Liceum Ogólnokształcące im. Króla Zygmunta Augusta)

W latach 1879–1881 studiował medycynę w Moskwie. Po zamachu na cara Aleksandra II w 1881, z powodu narastającego antysemityzmu wrócił do Warszawy, gdzie kontynuował studia (1881-1885). Specjalizował się w okulistyce w Wiedniu (1886).

W 1885 roku Ludwik Zamenhof rozpoczął swoją pierwszą praktykę w małej litewskiej miejscowości Wejseje, gdzie mieszkała jego siostra. Potem wraca do Warszawy,  gdzie otworzył specjalizację okulistyczną w Szpitalu Żydowskim przy rogu ulic Inflanckiej i Pokornej. Dalszym etapem specjalizacji był kilkumiesięczny pobyt w Wiedniu w klinice oftalmologicznej. Praktyka lekarska nie oderwała Ludwika od jego badań lingwistycznych i pracy nad językiem międzynarodowym.

Już w czasie nauki w gimnazjum w Warszawie, Zamenhof stworzył pierwszą, prymitywną wersję swojego języka – Lingwe Uniwersala (1878). W ciągu kilku lat opracował trzy kolejne wersje języka a  w roku 1885 Zamenhof ukończył projekt języka międzynarodowego znanego w dzisiejszej formie.

Rok 1889 był niezwykle ważny dla upowszechniania lingvo internacia, zwanego esperantem, bowiem zaczyna wychodzić pierwsze czasopismo “La Esperantisto” w Norymberdze. Powstają także pierwsze kluby zwolenników języka. Wreszcie przyszedł sukces – w 1905 roku w Boulogne-sur-Mer we Francji odbywa się I Światowy Kongres Esperanta. Paryż przywitał przybysza z nieistniejącej na mapie Europy- Polski jak króla bo rozświetloną na jego cześć wieżą Eiffla. „Miejmy świadomość całej wagi dzisiejszego dnia, bo dzisiaj w gościnnych murach Bulonii nad Morzem spotkali się nie Francuzi z Anglikami, nie Rosjanie z Polakami, lecz ludzie z ludźmi (…)- tak mówił Zamenhof w czasie pierwszego Światowego Kongresu Esperanto (1905).

Ludwik Zamenhof został również odznaczony Orderem Legii Honorowej. Kolejne światowe kongresy umacniały i rozpowszechniały język esperanto na całym świecie, gdzie mówiono o tym polskim Żydzie, który ma wizję stworzenia świata idealnego. W 1908 r. roku powstał Światowy Związek Esperantystów (Universala Esperanto-Asocio). Wydawało się, że idea esperanta połączyła ludzi z różnych krajów i kontynentów i że marzenie Ludwika Zamenhofa, które narodziło się pod białostockim ratuszem, nareszcie się ziściło.

W liście do Komitetu Organizacyjnego 8. Światowego Kongresu Esperantystów w Krakowie (1912) Zamenhof pisał:  „w razie, gdybyście koniecznie musieli mówić o mojej osobie, możecie mnie nazywać „synem polskiej ziemi” (nikt bowiem nie może zaprzeczyć, że ziemia, w której spoczywają oboje moi rodzice i na której stale pracuję i zamierzam pracować do śmierci jest moim domem)

Leon Belmont-polski eseista, poeta, prozaik, znawca i tłumacz literatury francuskiej i rosyjskiej, założyciel Polskiego Związku Esperantystów, tak pisał o Zamenhofie: „był dobrym synem kraju, w którym się urodził. Przyjdzie chwila, że cała polska ziemia zrozumie, jaką promienną sławę dał ten wielki syn swojej ojczyźnie. A Melchior Wańkowicz dał:  „podziwiam i wizję, i siłę woli doktora Zamenhofa, który w prowincjonalnej, będącej pod zaborem i pozbawionej koneksji międzynarodowych Polsce, potrafił dążyć do realizacji wielkiego marzenia przyszłości.

W 1913 roku wysunięto kandydaturę Zamenhofa do Nagrody Nobla, gdzie cały świat zadziwił się, że Polska, kraj którego brak na mapie, ma tak wspaniałych obywateli.

Zmarł: 14 kwietnia 1917 roku.

O wielkim wizjonerze świata bez granic i podziałów, kochającego ziemię na której żył i pracował opowiada w audycji "Ludzie Niepodległości" Katarzyna Jakubowicz z Muzeum Żydów Polskich Polin. Zapraszamy do wysłuchania dołączonego nagrania. 

***

Tytuł audycji: "Ludzie niepodległości"

Prowadzi: Katarzyna Kobylecka

Gość: Katarzyna Jakubowicz (Muzeum Żydów Polskich Polin)

Data emisji: 25.02.2019

Godzina emisji: 21.10

kh

Playlista