Radia Wolności

Burzliwe miesiące od stycznia 1988 do 3 czerwca 1989 roku

W audycji "Historia żywa" mówiliśmy, między innymi, o wizycie Michaiła Gorbaczowa w Polsce i spotkaniu Lecha Wałęsy z Czesławem Kiszczakiem przygotowującym okrągły stół.
Okrągły stół 1989 r. Nz: od lewej - Jacek Merkel , Mieczysław Gil , Tadeusz Mazowiecki , Lech Wałęsa , Władysław Frasyniuk
Okrągły stół 1989 r. N/z: od lewej - Jacek Merkel , Mieczysław Gil , Tadeusz Mazowiecki , Lech Wałęsa , Władysław Frasyniuk Foto: PAP-Zbigniew Matuszewski
O Audycji

1 stycznia 1988 roku komunikat Polskiej Agencji Prasowej o zaprzestaniu zagłuszania Radia Wolna Europa i innych polskojęzycznych stacji zagranicznych. W lutym wiece protestacyjne w zakładach pracy po wprowadzeniu drastycznych podwyżek cen podstawowych artykułów żywnościowych. Konflikt z NRD na tle rozgraniczenia wód Zalewu Szczecińskiego. Marcowe protesty studentów żądających legalizacji NZS-u.

Pogarszająca się sytuacja gospodarcza doprowadziła, w kwietniu i maju, do fali strajków m.in. w Nowej Hucie i Stoczni Gdańskiej, także z żądaniami legalizacji Solidarności. Władza użyła siły do pacyfikacji huty.  

Lipcowa wizyta radzieckiego genseka Michaiła Gorbaczowa w Warszawie. Twórca pieriestrojki i głasnosti nie ustosunkował się do "doktryny Breżniewa", ograniczonej suwerenności państw bloku wschodniego. Ustawa o służbie zastępczej poborowych. 

W sierpniu wzrost niepokojów społecznych. Fala strajków i zamieszki uliczne na Śląsku i na Wybrzeżu. 31 sierpnia 1988 roku w czasie spotkania Lecha Wałęsy z Czesławem Kiszczakiem zostaje wysunięta koncepcja spotkania przy okrągłym stole. 

We wrześniu: wniosek OPZZ o wotum nieufności dla rządu, igrzyska olimpijskie w Seulu. W Magdalence, ośrodku konferencyjnym Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, seria spotkań Wałęsa-Kiszczak konkretyzująca warunki obrad okrągłego stołu. Mieczysław Rakowski premierem po Zbigniewie Messnerze, ministrem przemysłu Mieczysław Wilczek. Decyzja rządu o postawieniu Stoczni Gdańskiej w stan likwidacji ze względów ekonomicznych. 

Listopad: premier Wielkiej Brytanii Margaret Thatcher w Polsce. Krzysztof Kieślowski z nagrodą Felixa, europejskiego Oskara, za "Krótki film o zabijaniu". Telewizyjna debata Lecha Wałęsy z Alfredem Miodowiczem.

W grudniu powstał ponad stuosobowy Komitet Obywatelski przy Lechu Wałęsie złożony z intelektualistów i związkowców. Cel: wsparcie przygotowań do okrągłego stołu. Podczas pierwszej części X Plenum KC PZPR z Biura Politycznego odeszło sześciu członków przeciwnych porozumieniom z opozycją. Sejm wprowadza pakiet ustaw gospodarczych, w tym o działalności gospodarczej wolnej i dozwolonej dla każdego na równych prawach, także z udziałem kapitału zagranicznego.

1 stycznia 1989 roku zniesienie kartek na benzynę, talonów na samochody i kwitów na węgiel. Druga część X Plenum KC PZPR przyjęła "Stanowisko w sprawie pluralizmu politycznego i pluralizmu związkowego". W niewyjaśnionych okolicznościach zostają zamordowani dwaj księża: Stefan Niedzielak z Warszawy i Stanisław Suchowolec z Białegostoku. 

Kolejna tura rozmów w Magdalence. Ustalono, że rozmowy okrągłego stołu rozpoczną się 6 lutego w Warszawie. Trwały do 5 kwietnia i zakończyły się popisaniem porozumienia w podstawowych dla kraju kwestiach, w tym o czerwcowych wyborach. Ustalenia okrągłostołowe negatywnie oceniły: KPN, Solidarność Walcząca, Ruch "Wolność i Pokój". Sejm ponownie ustanowił 11 listopada świętem narodowym. Od marca legalny obrót dewizami, powstały pierwsze kantory.

W kwietniu kierownictwo Solidarności powierza Komitetowi Obywatelskiemu patronat nad kampanią wyborczą. Rada Państwa wyznaczyła termin wyborów na 4 czerwca. Sejm uchwalił nową ordynację wyborczą, wprowadzenie do konstytucji urzędu prezydenta i Senatu. Ponowna rejestracja NSZZ "Solidarność" jako organizacji ogólnopolskiej. Legalizacja Solidarności Rolników Indywidualnych. Spotkanie Wojciech Jaruzelski - Lech Wałęsa. Sekretarz generalny ONZ w Polsce. Jerzy Urban prezesem Radia i Telewizji. 

W maju strajki i akcje ostrzegawcze w kopalniach. Ukazał  się pierwszy numer "Gazety Wyborczej", aby wspierać kandydatów Solidarności w wyborach. Intensywna  kampania wyborcza przyniosła: zdjęcia z Lechem Wałęsą, tzw. drużyna Wałęsy, poparcie ludzi kultury, także gwiazd z zagranicy jak Jane Fonda, Yves  Montand. Jej motto: "Nie ma wolności bez 'Solidarności'". W Krakowie zamieszki zorganizowane przez radykalne organizacje studenckie i pikieta konsulatu radzieckiego. Sejm przyjął ustawy regulujące status kościoła katolickiego. Wznowienie "Tygodnika Solidarność". Ugrupowania odrzucające okrągły stół, wśród nich Solidarność Walcząca wezwały do bojkotu wyborów.

***

Tytuł audycji: Historia żywa

Prowadzi:  Dorota Truszczak

Gość: prof. Andrzej Nowak

Data emisji: 1.06.2020 r. 

Godzina emisji: 21.06

kk

Playlista