Dialekt mazowiecki obejmuje m.in. Mazowsze bliższe/starsze (od Płocka przez Warszawę po Siedlce), Łowickie, Mazowsze dalsze/młodsze (pas na wysokości Ciechanowa), Kurpie, Podlasie, Suwalszczyznę, Warmię, Mazury.
Zawsze był on bardzo ekspansywny; dialektolodzy ponadto mówią o nim, że jest najbardziej odrębny spośród polskich dialektów.
Cały dialekt mazowiecki ma następujące zasadnicze cechy:
1. Fonetykę międzywyrazową ubezdźwięczniającą, tzn. wymową typu: wóz rusza [wus rusza], już można [jusz mozna], miód ojca [mjut ojca]. W Wielkopolsce i w Małopolsce te połączenia wymówilibyśmy inaczej, dźwięcznie, tzn. wóz rusza [wuz rusza], już można [już można], miód ojca [mjud ojca].
2. Mazurzenie, czyli wymowa: sz, ż, cz, dż jako s, z c, dz, np. czysta żaba szukała dżemu [cysta zaba sukała dzemu].
3. Twarda wymowa l', k', g', np. lipa [lypa], kiedy [kedy], ogień [ogeń].
4. Wymowa grup ke-, ge- jaki kie-, gie-, np. rękie, nogie.
5. inne miejsca, w których zmieszały się zakresy użycia głosek [i] i [y], np. wymowa syn [sin], chyba [chiba], hycać [hicać], nogami [nogamy], rękami [rękamy, świat [śwat].
6. Wymowa chf > f, np. CHwalenica > Falenica; chwila > fila
7. Wymowa pj, bj, wj, np. pjasek, bjały, wjara
8. Wymowa mi jako mni, np. mniasto, mniód, poziomnica.
9. Brak kontrakcji (ściągnięcia), co powoduje powstawanie następujących form czasowników: grajesz, stojasz
10. Tworzenie nazw za pomocą cząstki -ak, np. cielak, źrebak, schaboszczak (w innych regionach: cielę, źrebię, schabowy).
Chcesz wiedzieć więcej? Posłuchaj nagrania audycji!