Logo Polskiego Radia
POSŁUCHAJ
Jedynka
Anna Kłys 08.12.2020

Planeta swobodna, czyli kosmiczny podróżnik

Polscy astronomowie z Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Warszawskiego odkryli najmniejszą znaną do tej pory planetę swobodną. Kosmiczny podróżnik jest samotnikiem niezwiązanym z żadną gwiazdą. - Jest to stosunkowo nowa kategoria planet pozasłonecznych. Żeby ją znaleźć, musimy obserwować miliony gwiazd - mówi szef projektu prof. Andrzej Udalski.

Posłuchaj
20:52 2020_12_08 19_07_19_PR1_Eureka.mp3 Kosmiczny podróżnik jest samotnikiem niezwiązanym z żadną gwiazdą (Jedynka/Eureka)

Planeta jest mniejsza od Ziemi. Jej namierzenie było możliwe dzięki metodzie tzw. mikrosoczewkowania grawitacyjnego stosowanej w projekcie OGLE. Wspomniane OGLE to największy projekt obserwacyjny nieba w historii astronomii w Polsce. Od blisko 30 lat regularnie przynosi odkrycia naukowe o najwyższej randze światowej.

centrum nauki kopernik 1200 shutterstock.jpg
5 listopada Centrum Nauki Kopernik, królestwo naukowych pokazów, skończyło 10 lat. - Gdybyśmy liczbę osób, które nas odwiedziły, przemnożyli przez liczbę doświadczeń, to uzyskalibyśmy prawie astronomiczne wielkości - mówi w Programie 1 Polskiego Radia dyrektor Centrum Nauki Kopernik Robert Firmhofer. Skąd bierze się fenomen tej instytucji?

- Najprawdopodobniej są to obiekty, które są we wczesnych fazach powstawania systemów planetarnych (…). Oddziaływanie grawitacyjne między dużymi planetami a planetami o mniejszych masach potrafi wystrzelić z takiego układu planetę i jeżeli na skutek takiego oddziaływania uzyska ona odpowiednio dużą prędkość, może wylecieć z układu planetarnego. Podczas lotu staje się takim wędrującym po naszej Drodze Mlecznej i Galaktyce niezależnym ciałem - wyjaśnia prof. Andrzej Udalski.

Ekspert Jedynki dodaje, że wspomniana planeta promieniuje jeszcze przez miliony lat, po czym staje się obiektem całkowicie ciemnym. Wtedy jednak taką planetę można odkryć jedynie metodą mikrosoczewkowania.

Jak łowić planety?

Projekt OGLE jednocześnie obserwuje setki milionów gwiazd. Stosuje oryginalne techniki obserwacji. To przyniosło przełomowe odkrycia w dziedzinie planet pozasłonecznych: odkrycie kilkunastu planet krążących wokół różnych gwiazd czy największą, liczącą około miliona, kolekcję gwiazd zmiennych.

Wykrywane są również kosmiczne eksplozje, w których rodzą się i kończą swój żywot kosmiczne obiekty. Dzięki OGLE odkryto planety karłowate w Układzie Słonecznym, a poza naszą Galaktyką kwazary, także inne galaktyki. OGLE pozwolił poznać lepiej Drogę Mleczną.

Czytaj także:

***

Tytuł audycji: "Eureka"

Prowadziła: Dorota Truszczak

Gość: prof. Andrzej Udalski (Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytetu Warszawskiego)

Data emisji: 8.12.2020 

Godzina emisji: 19.07

DS