Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (PO IiŚ) jest największy nie tylko w Polsce, ale też w całej Unii Europejskiej.
– Jesteśmy więc liderem, jeśli chodzi o ilość środków przeznaczonych na projekty w ramach tego Programu – podkreśla gość Jedynki: Jarosław Orliński, dyrektor Departamentu Programów Infrastrukturalnych w Ministerstwie Rozwoju.
Usprawnić transport
Większość z tej kwoty ma być przeznaczona na rozwój transportu, w tym na drogi.
– Najwięcej środków z funduszy unijnych z sektora transportu jest skierowanych na drogi, głównie te ekspresowe – potwierdza dyrektor Jarosław Orliński.
Jednak inwestycje transportowe to także kolej i poprawa ruchu lotniczego.
– Mamy bardzo ambitny plan, jeśli chodzi o wykorzystanie tych środków na infrastrukturę kolejową w Polsce. W poprzedniej perspektywie tych środków było znacznie mniej, a teraz chcemy przede wszystkim usprawnić połączenia kolejowe. Obecnie natomiast jest z kolei mniej środków na infrastrukturę lotniczą, czyli porty lotnicze, dlatego bardziej będziemy się skupiać na zarządzaniu ruchem lotniczym – wyjaśnia gość radiowej Jedynki.
Energetyka, która nie szkodzi środowisku
Kolejna dziedziną, która skorzysta ze wsparcia funduszy europejskich, jest energetyka, gdzie celem jest zmniejszenie emisji szkodliwych substancji do środowiska – poprzez promowanie efektywności energetycznej, odnawialnych źródeł energii czy ekologicznego transportu w miastach.
– Ale też oprócz tego obszaru związanego z efektywnością energetyczną, z odnawialnymi źródłami energii, bardzo ważnym elementem jest energetyka konwencjonalna. Nie możemy wszystkich obszarów tej energetyki wspierać ze środków unijnych, natomiast bardzo mocno mamy zarysowane wsparcie dla bezpieczeństwa energetycznego w naszym kraju. To m.in. dalsza rozbudowa sieci gazociągów, jak np. korytarz Północ-Południe. Stawiamy też na sektor elektroenergetyczny, który jest ważny i kluczowy dla rozwoju – wylicza ekspert z Ministerstwa Rozwoju.
Wspierana też będzie ochrona środowiska naturalnego.
– To jest bardzo ważne, ponieważ głównym celem PO IiŚ jest zrównoważony rozwój. I jeśli realizujemy twarde inwestycje, to one powinny sprzyjać ochronie środowiska – zwraca uwagę dyrektor Jarosław Orliński.
Ochrona dziedzictwa kulturowego
Wsparcie z Programu Infrastruktura i Środowisko otrzyma też szeroko rozumiany sektor kultury. O pomoc mogą się starać różne instytucje, od szkół, po muzea i kościoły. Dla wielu z nich to jedyna szansa, żeby przywrócić blask np. wielu zabytkom, przyciągnąć turystów, a w rezultacie wpłynąć też na rozwój gospodarczy danego regionu.
Tak właśnie jest w Pelplinie, w którym unijne dofinansowanie otrzymała Bazylika Katedralna.
– Diecezja Pelplińska po raz pierwszy aplikowała o tak duże środki i pierwszy raz z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. Jest to prawie 18 mln zł dofinansowania. Bazylika oczywiście cały czas działa i jest ruch turystyczny, natomiast forma uczestnictwa w tym zwiedzaniu jest dość szablonowa. Chcemy poszerzyć to i udostępnić dla turystów nie tylko sakralnych. Obecnie, jeśli są turyści – to są to pielgrzymi, którzy przyjeżdżają do Pelplina na kilka godzin. Liczymy na to, że inwestowanie środków w Bazylikę spowoduje pobudzenie lokalnej gospodarki. Stopniowo, zaczynając np. od miejsc noclegowych, które by się pojawiły, żeby turyści zostali dłużej, następne kroki to rozwinięcie bazy gastronomicznej. Liczymy, że Bazylika rozbudzi i miasto, i Region – ocenia Karolina Błaszczuk-Szymańska z Instytutu Inicjatyw Europejskich, przedstawicielka Diecezji Pelplińskiej.
Inwestowanie w Małe Ojczyzny…
Założeniem tego Programu jest rzeczywiście rozwój regionów, społeczności lokalnych, właśnie poprzez inwestycje w infrastrukturę.
– Ale to nie jest tylko i wyłącznie sama infrastruktura. A np. w Pelplinie znajduje się jedyny w Polsce egzemplarz Biblii Gutenberga. Jest więc na pewno duży potencjał, ale musi on być w odpowiedni sposób wykorzystany – tłumaczy gość Jedynki.
I dodaje, że w związku z tym fundusze europejskie są synergicznie kierowane nie tylko np. dla inwestycji transportowych, ale też w celu znalezienia powiązań służących temu, aby można było w sposób bardziej efektywny je wykorzystać.
– I Polityka Spójności, i środki Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego przeznaczone na ochronę dziedzictwa kulturowego służą nie tylko zachowaniu tego dziedzictwa, ale też tworzeniu nowych miejsc pracy, pobudzeniu rozwoju lokalnego – podkreśla dyrektor Jarosław Orliński.
Dofinansowanie z Programu Operacyjnego dostają także projekty mniej skomplikowane, jak choćby Zespół Szkół Plastycznych w Gdyni-Orłowie, który ma fundusze na powiększenie swojej siedziby o salę na cele kulturalne, miejsca prezentacji dziedzictwa kulturowego. Dyrektor szkoły Marek Lis wyjaśnia, że inwestycja, której wartość dofinansowania wynosi 4,5 mln zł, nie jest skomplikowana.
– Cały obiekt będzie liczył ok. 1000 mkw., w tym sala ok. 500 mkw. Takich miejsc, takich domów kultury nie ma. Będziemy tu prezentować nasz dorobek szkolny i włączać do tego mieszkańców Orłowa, nie tylko jako odbiorców, ale też angażować ich do zadań, które chcielibyśmy razem realizować, to także nasz cel. Chcemy też zapraszać wybitnych artystów, polskich i zagranicznych. Przygotowujemy się do przetargu, żeby w przyszłym roku, do listopada najpóźniej wykonać całą inwestycję. I technologicznie jest to do zrobienia – podkreśla Marek Lis.
... i inwestowanie w pamięć historyczną
Muzeum Historyczne Miasta Krakowa, które mieści się w Rynku Głównym, w Pałacu pod Krzysztofory, sięgnęło po pieniądze z funduszy europejskich już po raz drugi.
– Ten etap, który mamy teraz właśnie realizować w Pałacu, to skrzydło wschodnie, bo część już została zrealizowana, czyli skrzydło zachodnie. Jego powierzchnia wynosi ponad 4 tys. mkw. do remontowania. Koszt projektu wynosi ok. 42 mln zł, i to jest w 85 proc. finansowane ze środków unijnych, z programu Infrastruktura i Środowisko na lata 2014–2020. Bez tego byłoby to niemożliwe, to jest jedyna szansa, żeby ten remont przeprowadzić, wyposażyć ten obiekt, stworzyć z niego nowoczesne muzeum – podkreśla Leszek Cierpiałowski, kierownik projektu.
Z kolei Muzeum Inżynierii Miejskiej w Krakowie wita zwiedzających starym tramwajem przy wejściu, dalej widać rozległy dziedziniec i kilka rozrzuconych niedaleko siebie budynków. To wszystko jednak za mało.
– Nam brakuje przede wszystkim tego, czego brakuje w każdym muzeum techniki – przestrzeni. Chcemy uzyskać ok. 6 tys. mkw., czyli zamierzamy się powiększyć o powierzchnię ok. 3 tys. mkw. Jednak na powierzchni wojewódzki konserwator zabytków nie pozwoli tak powiększyć ekspozycji, bo to bardzo cenna przestrzeń, więc taką przestrzeń uzyskamy pod ziemią. Muzeum otrzymało dofinansowanie z funduszy europejskich w wysokości ok. 28 mln zł i większość środków pójdzie na adaptację i dostosowanie do użytkowania naszych ogromnych piwnic, które dzisiaj leżą odłogiem – tłumaczy dyrektor Muzeum Marek Golonka.
Wsparcie dla ochrony zdrowia
Jest jeszcze jedna dziedzina, która także może być finansowana ze środków Programu Infrastruktura i Środowisko.
– To jest ostatni obszar w naszym Programie Operacyjnym, ale na pewno nie ostatni, jeśli chodzi o wagę. Bo sprawy związane z ochroną zdrowia są bardzo istotne i ważne. Dlatego przede wszystkim stawiamy tu na kontynuację tych działań, które były realizowane w poprzedniej perspektywie finansowej. Były to np. szpitalne oddziały ratunkowe. Nikomu nie życzymy, aby znalazł się na takim oddziale, ale warto zwrócić uwagę na to, że jednak baza tych oddziałów specjalistycznych w zakresie wyposażenia, sprzętu, dostępności została znacząco poprawiona – zauważa ekspert z Ministerstwa Rozwoju.
Ponadto oprócz tego, że mamy pogotowie lotnicze, powstało też szereg baz lotniczego pogotowia ratunkowego, jeszcze w poprzedniej perspektywie na lata 2007–2013.
– Teraz ta sieć będzie jeszcze bardziej rozbudowywana, ze środków Programu Infrastruktura i Środowisko. Czyli pierwszy obszar jest związany z ratownictwem medycznym, ale pamiętamy też o szpitalach – zaznacza dyrektor Jarosław Orliński.
Tryb konkursowy, ale nie tylko
Kiedy i na jakich zasadach beneficjenci, mi.in. samorządy, przedsiębiorcy czy instytucje kultury, mogą się o te fundusze europejskie z Programu Infrastruktura i Środowisko ubiegać?
– Mamy dwa typy wyboru projektów. Z jednej strony jest procedura konkursowa. W przypadku przedsięwzięć samorządowych, czy organizacji pozarządowych, związków i Kościołów wyznaniowych, czy też przedsiębiorców, to głównie preferowany jest ten tryb konkursowy. Natomiast ponieważ Program dotyczy głównie strategicznej infrastruktury naszego kraju, to mamy też tryb pozakonkursowy, gdzie jest oczywiście aplikowanie, ale nie ma konkurowania pomiędzy poszczególnymi podmiotami – tłumaczy gość radiowej Jedynki.
Konkursy cały czas się odbywają, od 1 października są otwarte kolejne nabory. Informacja na temat tych nowych możliwości jest dostępna na stronie Ministerstwa Rozwoju, na stronie internetowej PO IiŚ: www. poisgov.pl.
– I zachęcam też do kontaktu z poszczególnymi instytucjami, które wdrażają ten Program, i które pośredniczą. Na ich stronach także jest szczegółowa informacja. Ponadto warto się zapoznać ze stroną: mapadotacji.gov.pl, gdzie po wpisaniu konkretnych danych, województwa, można się dowiedzieć o kolejnych naborach – wylicza Jarosław Orliński, dyrektor Departamentu Programów Infrastrukturalnych w Ministerstwie Rozwoju.
A Bartłomiej Gąciarz, specjalista ds. pozyskiwania funduszy europejskich w Głównym Punkcie Informacyjnym w Krakowie, dodaje, że na stronie internetowej Programu Infrastruktura i Środowisko można znaleźć nie tylko ogłoszenia o naborze, wraz z całą dokumentacją konkursową.
– Jest tam również regulamin, jest instrukcja wypełniania, czyli te kluczowe dokumenty, z którymi potencjalny wnioskodawca powinien się zapoznać. A jeżeli ma on jakieś wątpliwości, to wtedy może się kontaktować bezpośrednio z takim Punktem jak nasz – przypomina.
Sylwia Zadrożna, Aleksandra Tycner, Małgorzata Byrska