Wojciech Tomczyk miesza romantyczny patos z farsą i tworzy w ten sposób obraz świata, w którym przyszło nam żyć. Bohaterowie „Bezkrólewia” przynależą do dwóch różnych światów. Z jednej strony są to młody Kolo oraz jego starsi koledzy Gostek i Glans, którzy opuścili stolicę po śmierci króla. Z drugiej młoda Justyna i jej rodzice. Trzech wędrowców w drodze do granicy państwa zatrzymuje się u spokojnie żyjącej rodziny. Ich niespodziewane przybycie oraz wiadomość o bezkrólewiu wprowadza chaos i niepokój. W tym podzielonym świecie pojawia się też miłość, która przezwycięża wszelkie podziały.
"Ta szuka stanie się przedmiotem powszechnej debaty"
W sztuce Wojciecha Tomczyka widz spotka dramaturgię Samuela Becketta, Witolda Gombrowicza i Sławomira Mrożka. Autor przyznaje, że od lat chciał zmierzyć się z utworem nawiązującego do tradycji teatru staropolskiego. Tradycji teatru opowiadającego w lekkiej, wręcz frywolnej formie o najważniejszych dla Polaków sprawach. Sztuki, w której można rozpoznać siebie, usłyszeć ze sceny, co wspólnocie narodowej przytrafiło się w ostatnich kilku dekadach.
"Bezkrólewie" W. Tomczyka – gombrowiczowska opowieść z katastrofą smoleńską w tle
- To, co się stało po 2010 r., było zmianą na coś znacznie gorszego. Chciałem po prostu to doświadczenie przekazać, zapisać w tym tekście - powiedział autor tragikomedii "Bezkrólewie" Wojciech Tomczyk. - Moim zamiarem od dawna, jeszcze sprzed tragedii z 10 kwietnia 2010 r., było napisanie sztuki o ludziach, którzy w "Bezkrólewiu" są określeni jako komiwojażerowie wniebowzięcia, o takich ludziach, których, obawiam się, jest coraz więcej wokół nas. Oni są przekonani o swojej wyjątkowości, doniosłości, ważności - choć to ich przekonanie jest niczym nie podparte - powiedział autor sztuki, który stwierdził w PR24, że "bez obejrzenia tej sztuki, życie nie jest życiem pełnym" - Bez tej sztuki, życie nie jest życiem świadomym - powiedział dramaturg.
W PR24 był pytany o zmiany, które zostały dokonane w tekście dramatu. - Sztukę napisałem w 2011 roku. Minęło 9 lat. Tempo życia, zmiany w naszej cywilizacji i pamięci zbiorowej następują tak szybko, wszystko pędzi, że sztuka osadzona w kontekście w roku 2010 nie byłaby dziś tak mocna, jak jest. Należało dokonać moim zdaniem potrzebnych chociaż być może niekoniecznych zabiegów, żeby może łatwiej się w niej odnaleźć - powiedział Wojciech Tomczyk. - Nie zgodzę się z tezą, że gdyby nie koronawirus "Bezkrólewie" stałaby się przedmiotem powszechnej debaty. Ta szuka stanie się przedmiotem powszechnej debaty, przykryje koronawirusa i sprawi, że na chwilę o nim zapomnimy. Dlatego warto obejrzeć to przedstawienie i przypomnieć sobie, że są sprawy ważne i ważniejsze - dodał.
"Dać widzowi możliwość jak najbardziej wieloznacznego odbioru"
O swoim debiucie w Teatrze Telewizji mówił też reżyser "Bezkrólewia" Jerzy Machowski. - Zadaniem każdego reżysera jest interpretowanie tekstu tu i teraz. Każdy tekst powstał w jakimś momencie, a każdy moment jest szczególny. Życie jest bardzo dynamiczne. Jest to dramat o Polsce, w tak szerokim znaczeniu, jak tylko można to sobie wyobrazić. Dlatego sprowadzenie dramatu do jakichś doraźnych wydarzeń, jest zawężeniem, redukcją jego znaczeń - tłumaczył Jerzy Machowski. - Zależało mi na tym, żeby tych znaczeń nie redukować i dać widzowi możliwość, jak najszerszego, jak najbardziej wieloznacznego odbioru - dodał.
***
Wojciech Tomczyk - dramatopisarz, scenarzysta, producent filmowy i telewizyjny. Absolwent Wydziału Wiedzy o Teatrze PWST w Warszawie (1983) oraz Studium Scenariuszowego PWSFTViT w Łodzi (1986). Autor wielu scenariuszy filmów fabularnych, dokumentalnych, seriali oraz sztuk teatralnych. W teatrze zadebiutował sztuką Wampir, za którą otrzymał Grand Prix III Festiwalu Dramaturgii Współczesnej w Zabrzu (2003) oraz wyróżnienie w X Ogólnopolskim Konkursie na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej (2004). Laureat m.in. Nagrody Specjalnej Prezesa Zarządu Telewizji Polskiej S.A. za twórczość scenariopisarską i dramaturgiczną (2006) oraz Nagrody Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego za wybitne osiągnięcia w dziedzinie teatru (2007). W 2018 r. przyznano mu Nagrodę Literacką Skrzydła Dedala. Na Festiwalu "Dwa Teatry" w 2007 r. zdobył Grand Prix za sztukę "Norymberga", a w 2018 r. nagrodę za oryginalny polski tekst dramatyczny za "Marszałka". W Teatrze Telewizji doczekały się realizacji: "Wampir", "INKA - 1946", "Dolina Nicości" (wg powieści Bronisława Wildsteina), "Komedia romantyczna", "Zaręczyny", "Brakeout", "Marszałek", "Imperium".
--
Jerzy Machowski, ur. 1991 w Warszawie, autor adaptacji, reżyser teatralny, radiowy i telewizyjny. Absolwent wrocławskiej AST (2019). Uczestniczył w warsztatach prowadzonych przez: Krzysztofa Zanussiego, Jacqueline Sobieszewski, Maję Kleczewską, Janusza Gajosa i organizowanych przez Teatr Narodowy w Warszawie, Ośrodek Praktyk Teatralnych w Gardzienicach i Cricotekę w Krakowie.
Jako reżyser teatralny debiutował w Teatrze Miejskim w Gliwicach w lutym 2017 roku "Niezwykłym lotem pilota Pirxa" wg St. Lema. Ponadto zrealizował m. in. "Szary domek" K. Szestak (Nowy Teatr im. Witkacego w Słupsku, 2017) i "Kopciuszka" (Teatr Dzieci Zagłębia im. Jana Dormana w Będzinie, 2018), "Śpiewnik domowy" St. Moniuszki (Fundacja Lakmé-Art/Teatr Dramatyczny w Warszawie, 2019).
Inscenizuje również koncerty muzyki współczesnej. Przygotował sceniczne prawykonania dwóch kantat Ignacego Zalewskiego: "Missa sine nomine" (Festiwal Kody/Centrum Spotkania Kultur w Lublinie, 2017) i "Stabat Mater" (Festiwal Nowe Epifanie/Studio Koncertowe im. W. Lutosławskiego w Warszawie, 2018).
Prywatnie jest miłośnikiem kolei oraz przewodnikiem po Warszawie.
***
Audycja: "Rozmowa kulturalna"
Prowadzący: Magdalena Piejko
Gość: Wojciech Tomczyk, dramaturg oraz Jerzy Machowski, reżyser
Data emisji: 26.04.2020
Godzina emisji: 08.32
Polskie Radio 24/tb/PAP/mat. promocyjne