Logo Polskiego Radia
POSŁUCHAJ
Dwójka
Piotr Grabka 10.01.2019

Stanisław Moniuszko. Od kompozytora do bohatera mitów narodowych

- Jako naród bez państwa potrzebowaliśmy wyraziście zarysowanej osobowości, wieszcza będącego wcieleniem cnót patriotycznych i idealnych wzorców do naśladowania. Moniuszko stał się zakładnikiem takiej sytuacji. Wbrew własnej woli stał sie rekwizytem politycznym. W zasadzie jest tak do dzisiaj - mówił w Dwójce dr Grzegorz Zieziula.
Stanisław Moniuszko 1200.jpg
Rok Moniuszki w Dwójce. Zaczęliśmy od "Halki" i nowych audycji

Sejm RP ustanowił rok 2019 Rokiem Stanisława Moniuszki dla uczczenia dwusetnej rocznicy urodzin kompozytora. W przyjętej uchwale napisano m.in. że dorobek Moniuszki imponuje różnorodnością, bogactwem melodycznym i głębokim zakorzenieniem w narodowej tradycji muzycznej, a jego wielkie opery takie jak "Halka" i "Straszny dwór" dotykają sedna idiomu polskości zarówno w warstwie tekstowej, jak i muzycznej. Podkreślono również, że Moniuszko był wzorem patrioty i – jak pisał w 1921 r. badacz jego twórczości Zdzisław Jachimecki – "krew z krwi i kość z kości Polakiem".

Te i inne stwierdzenia zawarte w uchwale sejmowej dobrze oddają to, co zwykliśmy myśleć o Moniuszce. Oto jego wizerunek powszechny, wyniesiony przez nas ze szkoły i powielany od półtora wieku. Ale przecież Moniuszko nie doczekał się dotąd żadnej porządnej monografii, a badania nad jego twórczością są zawstydzająco ubogie. Nigdy nie wydano drukiem kompletu dzieł operowych, brakuje również wielu nagrań. Jego najsłynniejsze opery znamy z XX-wiecznych opracowań. Z kolei wczesna twórczość Moniuszki jest niemal całkowicie zapomniana.

Stanisław Moniuszko bywa też nie tylko powodem naszej dumy, lecz także kompleksów. Bywa zestawiany z kompozytorami, obok których nigdy nie powinien się pojawić, zaś faktyczny kontekst jego twórczości przez lata nie był zauważany.

Wiedzę o najważniejszym po Chopinie polskim kompozytorze XIX wieku będziemy próbowali porządkować w audycji "Moniuszko – historia prawdziwa". Dwa razy w miesiącu wybitni moniuszkolodzy opowiadać będą o życiu kompozytora, zbadają źródła, inspiracje i konteksty jego twórczości, przeanalizują mniej znane utwory i odkryją zaskakującą zawartość najpopularniejszych dzieł. Gościem pierwszej odsłony cyklu był dr Grzegorz Zieziula z Instytutu Sztuki Polskiej PAN. Posłuchaj nagrania.

***

Tytuł audycji: Moniuszko – historia prawdziwa 

Prowadził:  Piotr Matwiejczuk

Data emisji: 9.01.2019

Godzina emisji: 22.00

pg/bch