Logo Polskiego Radia
POSŁUCHAJ
PR dla Zagranicy
Ewa Plisiecka 10.01.2022

130 lat temu urodził się Melchior Wańkowicz, wybitny pisarz i publicysta, ojciec polskiego reportażu

W czasie wojny korespondent wojenny Armii Andersa i uczestnik bitwy pod Monte Cassino, w latach 60. sygnatariusz tzw. Listu 34, w którym polscy intelektualiści protestowali przeciwko cenzurze. Zmarł w 1974 roku.  

Nazywany "ojcem polskiego reportażu", Wańkowicz pozostawił po sobie ponad 40 pozycji - powieści, reportaży, wspomnień i szkiców z teorii publicystyki. Jego najbardziej znanym dziełem jest "Bitwa o Monte Cassino", trzytomowa monografia poświęcona żołnierzom II Korpusu Polskiego generała Władysława Andersa. Zawarł w niej także swoje osobiste przeżycia i doświadczenia korespondenta wojennego na pierwszej linii walk.

Melchior Wańkowicz był autorem m.in. książek ”Na tropach Smętka”, „Ziele na kraterze”, a także dwutomowego zbioru  "Karafka La Fontaine'a". Był także autorem słynnego przedwojennego sloganu reklamowego "Cukier krzepi".

Po wojnie Melchior Wańkowicz przebywał na emigracji. Mieszkał w 17 krajach. Odbył niezliczone podróże po Stanach Zjednoczonych, Meksyku, Kanadzie. W 1958 roku powrócił do rządzonej przez komunistów Polski. W 1964 roku podpisał tzw. List 34, z protestem między innymi przeciwko cenzurze. Został wtedy aresztowany, choć bezpośrednim tego powodem był inny dokument, w którym negatywnie ustosunkowywał się do rzeczywistości PRL. Pisarz został skazany na 3 lata więzienia, które skrócono w ramach amnestii do półtora roku. Władze nie zdecydowały się jednak na wykonanie kary i pisarz nie trafił do więzienia, pełna rehabilitacja nastąpiła jednak dużo później. Dopiero w 1990 roku Sąd Najwyższy uchylił wyrok i pośmiertnie go uniewinnił.

Melchior Wańkowicz zmarł w 1974 roku. Po jego śmierci władze komunistyczne zaproponowały córce pisarza – Marcie Erdman - pochowanie ojca na koszt państwa. Ta jednak odmówiła, zgodnie z wolą pisarza, który przed śmiercią powiedział: "Nie życzę sobie, by oni fotografowali się nad moją trumną". Melchior Wańkowicz został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.

IAR/ep