Jednym z priorytetów nowej perspektywy finansowej Unii Europejskiej na lata 2014-20 będzie podnoszenie innowacyjności przedsiębiorstw. Niestety, Polska jest pod tym względem w ogonie Europy i ma w tej dziedzinie sporo barier do pokonania.
Jak twierdzi Jerzy Kwieciński, prezes Fundacji Europejskie Centrum Przedsiębiorczości i ekspert Bussines Center Club, w prawie wszystkich rankingach w Europie Polska wypada bardzo słabo. Pomimo tego, że jako gospodarka dobrze sobie radzi, to pod względem innowacyjności bardzo odstajemy.
Po Bułgarii polskie firmy są najmniej innowacyjne w Europie, a wśród 27 krajów członkowskich UE, Polska zajmuje 5 miejsce od końca.
W opinii Jacka Brzozowskiego, eksperta Pracodawców RP, wskaźnik wydatków na badania i rozwój w Polsce wynosi około 0,7% naszego PKB, przy średniej unijnej 1,9%. Liderzy odnotowują wydatki nawet rzędu 3% PKB. Gdy przychodzi nam konkurować z gospodarkami bardziej innowacyjnymi, rzutuje to na obniżenie naszej konkurencyjności jako kraj.
Co się dało zrobić w kończącej się perspektywie finansowej, bo były i są nadal niemałe pieniądze z funduszy unijnych?
Spore środki zostały skierowane na budowanie infrastruktury - mówi Jerzy Kwieciński – na zakup sprzętu, natomiast w obszarze rozwoju przedsiębiorstw były skierowane na zakup już gotowych technologii, głównie za granicą. Były to nowoczesne rozwiązania technologiczne, ale nie były to innowacje opracowywane w oparciu o nasze własne pomysły i badania.
90% beneficjentów unijnych funduszy przyznawanych przez PARP to małe i średnie przedsiębiorstwa, natomiast nowa perspektywa finansowa wyraźnie mówi, że priorytetem jest wsparcie dla małych i średnich przedsiębiorstw, ale jest przede wszystkim innowacyjność. Trzeba założyć, że będą projekty ryzykowne, bo nie ma innowacji bez ryzyka. Trzeba jednak zapewnić dostęp do finansowania dla tych firm.
Tym bardziej, że wsparcie ze strony PARP-u w tej perspektywie trafiło do mniej niż do co setnej aktywnej firmy w Polsce, a mamy ich 1,7 miliona. Niewielkie jest też zainteresowanie firm do patentowania swoich wynalazków. Rocznie jest to ponad 4 tysiące, a u naszych sąsiadów w Niemczech jest to o dwa rzędy wielkości więcej.
Nie da się jednak prowadzić innowacyjności, jeśli się nie ma praw do tych wynalazków, które powstają. Żeby mieć ochronę, to trzeba patentować, więc my, jako gospodarka, przed tym nie uciekniemy i musimy wspierać przede wszystkim takie pomysły, które będą kończyły się ochroną własności intelektualnej, która tu powstaje.
Jak można zintegrować działania nauki i biznesu oraz rządu w celu zwiększenia innowacyjności firm – sprawdzony model wypracowała Korea Południowa – powiedział Jacek Brzozowski. Tam istnieją dwa instytuty naukowe, które co roku publikują listę 200 najważniejszych technologii dla gospodarki, nad którymi należy prowadzić badania, bo uznane są te technologie za kluczowe dla rozwoju gospodarki. Technologie z tej listy uzyskują najwyższy priorytet w przyznawaniu środków na badania z budżetu państwa, ale także firmy prywatne, które prowadzą badania w tym obszarze mogą liczyć na wsparcie rządowe.
Według Jerzego Kwiecińskiego, my będziemy musieli też zrobić podobnie, bo Komisja Europejska w swej propozycji mówi, że wsparcie powinno być skierowane na pewne wybrane obszary, zwane inteligentnymi specjalizacjami. One muszą być wybrane na poziomie krajowym i regionalnym. Ale trzeba dawać pieniądze zarówno na badania, jak później na ich wdrożenie. Potrzebne będzie więc współdziałanie różnych instytucji.
Polskie firmy wydają obecnie tyko około 2 mld zł na badania i rozwój, a w 2020 roku powinny wydawać 8-krotnie więcej.
Trzeba zachęcić firmy do udziału w tego typu przedsięwzięciach. Tym bardziej, że polskie firmy mają około 80 mld z na kontach.
Rozmawiała: Halina Lichocka
Projekt powstaje we współpracy z Narodowym Bankiem Polskim w ramach programu edukacji ekonomicznej:
