Słynne pasy słuckie. Symbol statusu szlachcica

Sześć pasów kontuszowych, wykonanych w słynnej manufakturze w Słucku założonej przez Radziwiłłów, jest prezentowanych na wystawie w Narodowym Muzeum Sztuki w Mińsku.

Foto: fot. Włodzimierz Pac, Polskie Radio

Pasy słuckie chętnie nosiła szlachta z Rzeczpospolitej Obojga Narodów w 17. i 18. wieku. Pas ukazywał, na ile zasobny jest jego właściciel. Mimo że pasy słuckie były tkane na ziemiach dzisiejszej Białorusi, w miejscowych muzeach jest ich zaledwie 5 sztuk. Bardziej zasobne kolekcje znajdują się w Polsce, Rosji, na Ukrainie i Litwie.

Cztery pasy słuckie zostały wypożyczone na wystawę z Litwy. Oprócz tego zaprezentowano dwa pasy ze zbiorów Muzeum w Mińsku, te jednak zachowały się tylko we fragmentach.

Manufaktura produkująca pasy kontuszowe została uruchomiona w 1746 r. w Nieświeżu, gdzie Michał Kazimierz Radziwiłł zaprosił mistrza tkackiego Jana Madżarskiego. Wkrótce przeniesiono ją do Słucka (100 km na południe od Mińska), gdzie działała przez około 100 lat. Wybór miejsca na manufakturę nie był przypadkowy, gdyż Słuck już od XIII w. miał tradycje tkackie. Moda na pasy zapanowała w Polsce pod wpływem kontaktów ze Wschodem - Chinami i Persją. Wykonywano je z jedwabiu z dodatkiem nici srebrnych i złotych. Słuckie pasy były bardzo długie - mierzyły 4,5-5 metrów.

Dla wyrobów ze Słucka charakterystyczny jest wzór w paski oraz bogato zdobione końce, które eksponowano, wiążąc pas w bardzo fantazyjny niekiedy sposób. Typowym motywem końcówek pasów słuckich są dwa owalne, misternie utkane wzory kwiatowe.
- Najtańsze pasy słuckie, z samego jedwabiu, kosztowały około 5 dukatów, czyli bardzo niewiele. Za najdroższe, dla magnatów, trzeba było zapłacić do 500 dukatów. Cena oczywiście zależała od ilości użytego srebra i złota. W wielkim, drogim pasie znajdowało się od 200 g złota i mniej więcej tyle samo srebra -  wyjaśniła kuratorka wystawy Alena Karpienka.

- Manufaktura w Słucku przestała działać w 1846 r., ponieważ po ostatnim rozbiorze Rzeczypospolitej, w 1795 r., miasto to znalazło się pod zaborem rosyjskim i po powstaniu 1830 r. kontusz stał się strojem zakazanym ze względów politycznych - przypomniała Karpienka.

Wystawa będzie czynna do 17 czerwca.

PAP, IAR, agkm

Zdjęcia: Włodzimierz Pac, Polskie Radio