- Jaką drogę przeszła idea wolności słowa od 1989 roku? Czy potrafimy z tej wolności korzystać czy poddajemy się autocenzurze?
- Jakie są granice wolności słowa i czy takie powinny być ustanowione choćby w obszarze sztuki.
- Wolność słowa a mowa nienawiści i fake newsy w Internecie - czy i jakie powinny tu obowiązywać przepisy? I czy nie prowadzą one do cenzury?
Wolność słowa to kamień węgielny współczesnego społeczeństwa demokratycznego, działania uniwersytetów i mediów, także Internetu. To prawo, które daje nam możliwość wyrażania siebie, w tym wyrażenia sprzeciwu, chociażby politycznego. To również możliwość ekspresji artystycznej.
Ale wolność wypowiedzi jest ograniczona, szczególnie wtedy, gdy w grę wchodzi bezpieczeństwo państwa czy porządek publiczny, zdrowie ludzi, moralność czy chociażby ochrona dobrego imienia. Gdzie powinna przebiegać ta granica?
Z pytaniem tym zmierzyli się goście Debaty Dwójki:
- profesor UJ - Bożena Gierat-Bieroń, Instytut Europeistyki UJ, kierowniczka studiów podyplomowych "Dyplomacja kulturalna";
- profesor Paweł Łuków, filozof i etyk z Wydziału Filozofii UW;
- Maciej Groń - radca prawny NASK;
- Zuzanna Nowicka - prawnik Programu Wolność Słowa, Helsińska Fundacja Praw Człowieka.
ZOBACZ TAKŻE: wybory 4 czerwca '89 - serwis specjalny
Wolność słowa a władza
- Idea wolności słowa jest raczej nowa. Jej rozkwit przypada na czas po okresie rewolucji francuskiej - mówił profesor Paweł Łuków, filozof i etyk z Wydziału Filozofii UW. - Wolność słowa ma gigantyczny wymiar polityczny, tzn. z chwilą, kiedy pojawiają się tendencje demokratyczne, wolność słowa jest postrzegana jako instrument do kształtowania opinii i życia społecznego. Władza publiczna nie może ograniczać naszej swobody wypowiedzi, ponieważ istnieje domniemanie, że wypowiadając się w sprawach publicznych, mamy na celu dobro wspólne.
Światowy Indeks Wolności Prasy
Wolność słowa jest wartością, która nie jest dana raz na zawsze. Mimo wejścia Polski na drogę demokracji w 1989 roku o wolność słowa wciąż trzeba zabiegać.
Pokazują to badania, które przytoczyła Zuzanna Nowicka, prawniczka Programu Wolność Słowa z Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka.
- Raport "Wolność mediów" autorstwa Reporterów bez Granic mówi, że Polska w ciągu ostatnich ośmiu lat spadła o 39 miejsc w rankingu wolności prasy - stwierdziła. Dodajmy, że w tym roku zaczęliśmy odrabiać straty i awansowaliśmy o 10 pozycji, znajdując się na 47. miejscu na świecie.
Dziennikarze lokalni na celowniku władz
Jak stwierdziła Zuzanna Nowicka, niska pozycja Polski wynika z wielu czynników.
- Nie będę mówiła tutaj o kwestiach wyłącznie politycznych, o których wszyscy czytamy codziennie w mediach. Do nas zgłasza się wielu dziennikarzy lokalnych osób, które pełnią tę niezwykle istotną funkcję i pomagają swoim wspólnotom dotrzeć do informacji, afer, nadużyć, które są dla tych wspólnot istotne. Oni często mają różne problemy związane z tym, że są po prostu pozywani o naruszenie dobrego imienia, ale też oskarżani o zniesławienie czy znieważenie przez osoby wpływowe, przedstawicieli biznesu, czasami nawet jednostki samorządu terytorialnego - mówiła prawniczka.
59:52 Dwojka_Debata_Dwojki_2024_06_04-21-00-17.mp3 Debata Dwójki: Jak od 1989 roku zmieniło się postrzeganie wolności słowa? (Debata Dwójki)
Czytaj także:
Wybory z 4 czerwca 1989 roku były rezultatem porozumienia zawartego między władzą komunistyczną a przedstawicielami części opozycji i Kościoła podczas obrad Okrągłego Stołu. W ich wyniku wybranych zostało 460 posłów na Sejm PRL oraz 100 senatorów do nowo utworzonego Senatu PRL.
Były to pierwsze częściowo wolne wybory w historii Polski po II wojnie światowej. Przedstawiciele niedemokratycznych władz komunistycznych Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej zagwarantowali rządzącej koalicji, obejmującej PZPR i jej satelitów, obsadę co najmniej 299 (65 proc.) miejsc w Sejmie. Pozostałe mandaty poselskie w liczbie 161 (35 proc.) zostały przeznaczone dla kandydatów bezpartyjnych.
Debata Dwójki - granice wolności słowa
***
Tytuł audycji: Debata Dwójki
Prowadził: Roch Siciński
Goście: prof. Bożena Gierat-Bieroń (Instytut Europeistyki UJ, kierowniczka studiów podyplomowych "Dyplomacja kulturalna), prof. Paweł Łuków (filozof i etyk z Wydziału Filozofii UW), Maciej Groń (radca prawny NASK), Zuzanna Nowicka (prawniczka Programu Wolność Słowa, Helsińska Fundacja Praw Człowieka)
Data emisji: 4.06.2024
Godz. emisji: 21.00
mgc/dz
