Jak mówić o naszej historii? Od mitu do krwawej rekonstrukcji

– Interesują mnie nie tylko stereotypy na temat historii, lecz także stereotypy na temat samego naszego postrzegania dziejów – mówił w Dwójce Władysław Zawistowski, autor tekstu słuchowiska "Bitwa nad jeziorem Smęt. Rekonstrukcja" nagrodzonego w konkursie Dwójki i ZAiKS-u.

Aktorzy podczas rekonstrukcji historycznej "Wołyń 1943, nie o zemstę, lecz o pamięć wołają ofiary" zorganizowanej nad zalewem w Radymnie, 20 bm.

Foto: PAP/Darek Delmanowicz

Władysław Zawistowski jest prozaikiem, poetą, dramatopisarzem, krytykiem literackim, wydawcą i urzędnikiem państwowym. W "Notatniku Dwójki" gościliśmy go przede wszystkim jako zdobywcę pierwszej nagrody w rozstrzygniętym pod koniec 2013 r. konkursie na słuchowisko ogłoszonym przez Program 2 Polskiego Radia i ZAiKS. Jury konkursu wyróżniło jego tekst "Bitwa nad jeziorem Smęt. Rekonstrukcja". – Bardzo się cieszę z tej realizacji, jestem jej ciekaw, bo nie znam jeszcze nagrania, a tekst jest niezwykle świeży. Pisałem go jakieś 2-3 miesiące temu, poza tym dotyczy spraw aktualnych – powiedział.

>>Zwycięskie słuchowisko na antenie Dwójki. Już w najbliższą niedzielę<<

W poprzednim konkursie Dwójki również wyróżniono tekst Władysława Zawistowskiego. Było to słuchowisko "Depozyt". Podobnie jak "Bitwa nad jeziorem Smęt" to opowieść, której akcja z jednej strony dzieje się współcześnie, z drugiej zaś jej retrospekcje sięgają kilkudziesięciu lat wstecz, okresu najbardziej dramatycznego dla Polaków, czyli czasów wojny i komunizmu. – Jakoś tak się złożyło, że w moich ostatnich tekstach dramaturgicznych interesuje mnie gra między współczesnością a historią – mówił pisarz. – Pewna narracja publiczna zwielokrotniła to, co w polu moich zainteresowań było od dawna – dodał.

– Zastanawiam się nad tym, na ile historia nas kształtowała, a na ile to my ją kształtowaliśmy, na ile nasze wyobrażenia na temat własnej najnowszej historii są prawdziwe, a na ile są pewnymi stereotypami czy wręcz mitami – opowiadał autor słuchowiska. – Co więcej: czy stosunek do historii jest jakimś wskaźnikiem wartościującym dzisiejsze postawy? Czy to, co cenimy w historii, sprawia, że jesteśmy źli albo dobrzy? Niektórzy używają przecież takiego kryterium – zauważył.

***

"Bitwa nad jeziorem Smęt. Rekonstrukcja" nawiązuje do szerzącego się w ostatnich latach zjawiska rekonstruowania przy różnych okazjach wydarzeń historycznych. Inspiracją do napisania tego tekstu była przedstawiona latem 2013 r. rekonstrukcja pogromu wsi na Lubelszczyźnie, gdzie bandy UPA splądrowały wieś, mordując jej mieszkańców. Słuchowisko Zawistowskiego to forma protestu przeciwko tego typu rekonstrukcjom i wskazania na etyczny wymiar widowisk historycznych.

Audycję prowadziła Ewa Stocka-Kalinowska.

mc/jp