Adam i Ewa popełnili grzech konsumpcji

– Rajska opowieść uczy nas, że nawet gdyby wszystkie dobra tego świata stały przed nami otworem, i tak nigdy nie mielibyśmy dość. Przekleństwo, które ciąży nad potomstwem Adama i Ewy, ma naturę ekonomiczną – mówił w Dwójce Tomáš Sedláček, czeski ekonomista i filozof.

Fragment obrazu Albrechta Dürera przedstawiającego Ewę w raju

Foto: Wikimedia/CC

– Ekonomia jest raczej bitwą opowieści niż twardą nauką – stwierdził Tomáš Sedláček. Jego książka "Ekonomia dobra i zła" okazała się bestsellerem, nie tylko w Czechach. Stała się również podstawą wystawionej ponad 100 razy sztuki teatralnej pod tym samym tytułem. W swoim dziele filozof proponuje oryginalne spojrzenie na ekonomię. Wśród kluczowych słów jego opowieści z zaskoczeniem odnajdujemy pojęcie "pragnienia", które kojarzymy raczej z psychologią niż ekonomią.

– Moim zdaniem znaczenie "pragnienia" jest bliskoznaczne "popytowi" – wyjaśniał Tomáš Sedláček w "Notatniku Dwójki". – Tym, co najbardziej mnie pociąga, jest czytanie najpopularniejszych opowieści przez pryzmat ekonomii. Można się z nich bardzo wiele nauczyć. Na przykład z Księgi Rodzaju. Choć bardzo często mówi się, że grzech pierworodny, który doprowadził do wygnania Adama i Ewy z Raju, miał naturę seksualną, dla mnie mocno wiąże się on z ekonomią – powiedział.

Filozof zwrócił uwagę, że w biblijnej opowieści 22 razy pojawia się słowo "konsumować", "spożywać". Opierając się zatem na protestanckiej zasadzie sola scriptura ("jedynie Pismem"), można powiedzieć, że grzech pierworodny to w istocie grzech konsumpcji: Adam i Ewa skonsumowali jabłko. – Robert i Edward Skidelscy w swojej świetnej książce "How much is enough" stwierdzili, że rajska opowieść uczy nas, że nawet gdyby wszystkie dobra tego świata stały przed człowiekiem otworem, to i tak nigdy nie mielibyśmy dość. Przekleństwo, które ciąży nad synami i córkami Adama i Ewy również ma naturę ekonomiczną. Głosi ono, że skoro to, co człowiek dostał, mu nie wystarczyło, od tej pory nic nie będzie mogło go zaspokoić – mówił ekonomista.

Zdaniem Tomáša Sedláčka nie tylko teksty teologiczne można czytać przez pryzmat ekonomii, ale i odwrotnie - można szukać metafizyki w tekstach ekonomicznych. – Jeśli przyjrzeć się teorii o niewidzialnej ręce rynku, okaże się, że jest to rodzaj modlitwy. Kryje się w niej myślenie życzeniowe, nadzieja, że ta ręka istnieje, że ludzie zachowują się racjonalnie – zauważył.

O słabości prognoz i teorii ekonomicznych, pracoholizmie, banalności podstawowych twierdzeń ekonomicznych, tajemniczych przyczynach cykli ekonomicznych oraz… czeskim piwie - w nagraniu audycji, którą prowadził Michał Nowak.

Tomáš Sedláček; fot. PAP/HERBERT NEUBAUER

mc/mp