"Chopin bez fortepianu” to kolejna rewizja polskiego narodowego dziedzictwa autorstwa Michała Zadary. Reżyser znany z odkrywczych interpretacji klasycznych dramatów ("Odprawa posłów greckich" Kochanowskiego, "Wesele" Wyspiańskiego, "Ksiądz Marek" Słowackiego, "Aktor" Norwida), oraz projektów badających historię polską ("Wałęsa. Historia wesoła, a ogromnie przez to smutna", "Awantura warszawska", "Sześć polskich mów") tym razem opuszcza bezpieczne granice teatru, by poddać interpretacji muzyczną esencję polskosci: koncerty Chopina.
W tej najbardziej ryzykownej transkrypcji w dotychczasowym dorobku artysty towarzyszy mu najwybitniejszy żyjący polski dyrygent - od sezonu 2013/14 dyrektor Filharmonii Narodowej - Jacek Kaspszyk, oraz aktorka wielokrotnie nagradzana za rolę w teatrze dramatycznym i reżyserka własnych wybitnych inscenizacji w teatrze i operze, Barbara Wysocka.
Barbara Wysocka wykona oba koncerty fortepianowe razem z orkiestrą Sinfonietta Cracovia - ale nie będzie grała na fortepianie, tylko opowie widzom krok po kroku, co robi fortepian. Wykorzystując wywiady z wybitnymi pianistami, prace muzykologiczne, biograficzne, listy samego Chopina oraz dzieła filozoficzne i teoretyczne, Zadara i Wysocka stworzyli scenariusz, który jest werbalnym odpowiednikiem partii fortepianowej, przewodnikiem po koncertach, ich opisem i komentarzem. Struktura tekstu tego spektaklu odpowiada kompozycji koncertów. Aktorka w każdym słowie i geście precyzyjnie przestrzega muzyki zapisanej przez Chopina.
Potrzeba znalezienia słownej alegorii zapisu nutowego, z której zrodziła się idea "Chopina bez fortepianu", wynika z przeczucia, że muzyka to coś więcej niż sztuka organizacji struktur dźwiękowych w czasie. Twórcy przeciwstawiają się idei muzyki czystej, i dowodzą, że element dyskursywny, czyli rozmowa na jej temat, jest integralną częścią doświadczenia dzieła muzycznego. Buntują się przeciw pięknej, ponadstuletniej recepcji dzieła Chopina opartej na bezrefleksyjnym, coraz bardziej wirtuozowskim jego odtwarzaniu. Najznakomitsze interpretacje koncertów zachwycają artystycznym kunsztem fraz, jednak nie podejmują rzeczywistego dialogu ani konfrontacji z dziełem ani społeczeństwem, w którym są wykonywane. Muzyka nie jest przeznaczona tylko do słuchania. Słuchanie to tylko pierwszy etap procesu obcowania z muzyką, kolejne to interpretacja i dyskusja z nią i wokół niej.
“Chopin bez fortepianu” to działanie partyzanckie, może nawet noszące znamiona przemocy czy świętokradztwa, które ma na celu przywrócenie możliwości rozmowy o Chopinie, o koncertach, o muzyce, o Polsce, i o kulturze w ogóle.
***
dyryguje Jacek Kaspszyk
reżyseruje Michał Zadara
występują Barbara Wysocka i Sinfonietta Cracovia
światła i projekcje: Artur Sienicki
światowa prapremiera 23 marca 2013 r.
Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie
Producentem spektaklu jest Agencja Artystyczna GAP.
***
Patroni medialni: Program Drugi Polskiego Radia, TVP Kultura, The Warsaw Voice
