Wyspiański, Axentowicz, Frycz, Mehoffer, Weiss, Krzyżanowski, Ruszczyc i Stabrowski – autorzy zaginionych i po latach przypadkiem odnalezionych w Muzeum im. Puszkina arcydzieł polskiego plakatu. Prace składające się na kolekcję Pawła Ettingera, z których liczne zachowały się tylko w Rosji - zachwyciły całą Moskwę.
Jak doszło do odkrycia kolekcji opowiadała prof. Dorota Folga-Januszewska:
- To dość długa i zawiła historia. Jeszcze w latach 90. mieliśmy okazję spotkać się z kolegami rosyjskimi, którzy przedstawili ideę otwarcia w Moskwie Muzeum Historii Kolekcji Prywatnych (jest taki dział w Muzeum Puszkina). Zaczęliśmy rozmawiać o tych kolekcjach i okazało się, że do wybuchu Rewolucji Październikowej działało w Moskwie co najmniej trzech kolekcjonerów-Polaków. Wśród nich postać niezwykła: Paweł Ettinger. Był on przed śmiercią honorowym kustoszem Muzeum Puszkina, a w zbiorach tej instytucji zachowało się kilkanaście tysięcy (!) eksponatów przez niego zgromadzonych.
Przy okazji poszukiwań odkryto też ogólnoeuropejską sieć powiązań artystycznych, sięgającą od Moskwy po Paryż…
- Polska była krajem wielu kultur – zaznacza Joanna Kiliszek – i tę różnorodność widać na moskiewskiej wystawie. Te plakaty są źródłem polskiej szkoły plakatu z lat 50. i 60. XX wieku.
- Moskiewska wystawa plakatu jest dlatego tak ważna, że Ettinger był jednym z pierwszych kolekcjonerów plakatu na świecie – wyjaśnia prof. Folga-Januszewska. – To nie jest przypadkowy zbiór, to świadomie gromadzona kolekcja.
W audycji poruszono także wątek innych polskich kolekcji znajdujących się na terenie Rosji.
- Stereotyp Polaka-zesłańca jest zupełnie nieprawdziwy – uważa Dariusz Klechowski. – Na przełomie XIX i XX wieku bardzo wielu rodaków wyjechało na Syberię dobrowolnie. Polskie książki były im wysyłane i powstawały polskie biblioteki. Kilka lat temu trafiłem na taki zbiór książek w jednym z muzeów w Krasnojarsku. Każda książka miała niezwykłą historię zapisaną w ekslibrisach, notatkach, zapiskach na marginesach…
W audycji Hanny Marii Gizy mówiono też o tym, gdzie i kiedy narodził się polski plakat, jak rozwijał się plakat w XIX i na początku XX wieku, kim był Paweł Ettinger i co do tego wszystkiego ma słowianofilia?
