Gdy we wrześniu 1939 roku Niemcy wkraczają do Łodzi, miasto − pod nazwą Litzmannstadt − staje się częścią III Rzeszy. Obowiązują w nim odtąd ustawy norymberskie „o ochronie czci i krwi niemieckiej”. W ustawach tych sześcioletnią Halinkę, córkę Żydówki i Niemca, nazwano „żydowską krzyżówką pierwszego stopnia” (ein jüdischer Mischling ersten Grades). Autorka opisuje wojenne losy swojej rodziny, okres dorastania w stalinowskich czasach, a na koniec − historię pięknej, młodzieńczej miłości.
Pomieszanie zdarzeń tragicznych i zdarzeń śmiesznych stanowi o istocie tej nietypowej opowieści. W liście do autorki ksiądz Stanisław Musiał pisał: „Krzyżówka z literacką lekkością otworzyła przede mną wiele nowych, nieznanych mi światów”.
Kochany Alku,
Właśnie wsiadasz do samolotu, odlatujesz do swoich bliskich. Pozostawiłeś po sobie takie wrażenie, jak dobra muzyka. [...] Nie lubię się martwić cudzymi kłopotami, za to lubię się cieszyć, gdy komuś jest dobrze. I teraz cieszę się z Twojego życia: że masz Doris i chłopców, że żyjesz tak, jak chcesz żyć. Antoś, wnuk Lilki, wymyślił taką modlitwę: „Zrób, Boże, żeby na świecie było tak, jak powinno być”. I myślę, że tak właśnie jest w Twoim życiu.
Całuję Cię serdecznie – H.
(fragment)
Zapraszamy do wysłuchania fragmentów książki Anity Haliny Janowskiej Krzyżówka w interpretacji Elżbiety Kijowskiej.
