27. Międzynarodowe Targi Książki w Krakowie to miejsce spotkań z literaturą, które równocześnie jest przestrzenią dla dialogu międzykulturowego i międzypokoleniowego, a także platformą wymiany pomysłów, doświadczeń i poglądów. Co roku targom towarzyszy również Konkurs o Nagrodę im. Jana Długosza, która docenia dzieła wnoszące istotny wkład w rozwój światowej kultury i nauki.
89:06 Dwójka na miejscu bez muzyki 2024_10_26-15-02-13.mp3 Dwójka na Targach Książki w Krakowie (Dwójka na miejscu)
Piotr Pytlakowski z Nagrodą im. Jana Długosza
Tegorocznym laureatem został Piotr Pytlakowski - reporter, scenarzysta, dziennikarz, autor i współautor ponad 20 książek - w tym kryminałów. Zajmuje się również reportażem śledczym. Uwagę jury nagrody im. Jana Długosza zwrócił reportaż "Strefa niepamięci", w którym autor porusza temat przeszłości miasteczek na Mazowszu i Podlasiu, w których mieszkańcy mordowali swoich żydowskich sąsiadów, a następnie zagarniali ich majątki. Piotr Pytlakowski podejmuje tym samym problem wypierania pamięci o tych wydarzeniach.
- Ten temat za mną chodził. Często jeździłem na Podlasie i któregoś razu zobaczyłem baner z napisem "Ustawa 447 zagraża niepodległości Polski". Pomyślałem, że ktoś, kto wywiesił ten baner, obawia się o roszczenia do własności odziedziczonej po dziadku, może pradziadku. Ale żadnych roszczeń nie było. To był dla mnie punkt wyjścia do pójścia śladem majątków żydowskich. Temat miasteczek, gdzie w 1941 roku odbywały się pogromy Żydów, został już gruntownie opisany, ale od strony losu majątków, posesji, warsztatów, nikt nie wchodził głębiej - wyjaśnił pisarz.
Czytaj też:
Trudna historia i wypieranie pamięci
Reportaż Piotra Pytlakowskiego to nie tylko liczby, lecz uświadomienie, jak ogromną część historii utraciliśmy, próbując zapomnieć o tych tragicznych wydarzeniach. Autor pokazuje, że przeszłość splata się z teraźniejszością, a nawet na nią wpływa.
- Przede wszystkim tu potrzebna jest empatia, zrozumienie obywateli polskich. W końcu narodowości żydowskie często tworzyły w tych miasteczkach większość. I kiedy ci ludzie zniknęli, została właściwie wyparta pustka, stąd ta tytułowa niepamięć.
"Nieczuły barbarzyńca" nagrodzony za humanizm
Gdy Piotr Pytlakowski odwiedzał wschodnią część Mazowsza i Podlasie, nie wchodził w rolę inkwizytora. Zadawał jedynie pytania o to, czy mieszkańcy wiedzą, co się tam wydarzyło. Przyznał, że nigdy nie spotkał się z antysemityzmem, raczej wyczuwał żal, że tak tragiczna historia miała miejsce.
- Kilka razy jeździłem tam z takim młodym Izraelczykiem, żeby przeprowadzić prowokację dziennikarską. On szukał zegara po swoim pradziadku; oczywiście nie było ani pradziadka, ani zegara. I wszyscy ludzie, do których szliśmy z pytaniem o zegar, bardzo chcieli pomóc. Nawet ponad 90-letni mężczyzna w Radziłowie na rynku mówił: "ja cię rozumiem, gdybym ja miał pradziadka, a on zostawiły mi zegar, też bym go szukał". Był też rodzaj takiej ekspiacji, ale nie we własne piersi, bo nie było takiej potrzeby. Raczej wyczułem żal, że doszło do takich zdarzeń, a mogło ich nie być.
W laudacji prof. dr hab. med. Dominika Dudek podkreśliła, że książka wywołuje silne emocje. Jednak Piotr Pytlakowski wyznaje, że nie taki był jego cel. - Nie chciałem tych emocji specjalnie wywoływać, ja je w sobie miałem. W laudacji padły też słowa o humanizmie. Pomyślałem, że to dla mnie fajne zdarzenie, że ja, taki reporter, nieczuły barbarzyńca, nagle zostaję nagrodzony za humanizm - podkreślił.
Aktorka Anna Dymna na 27. Międzynarodowych Targach Książki. Fot. PAP/Art Service
Dwójka na Targach Książki
W audycji spotkaliśmy się również z prof. Ryszardem Nyczem, który w tym roku objął przewodnictwo nad gronem jurorskim Nagrody im. J. Długosza. Z aktorką Anną Dymną rozmawialiśmy o tym, co na tegoroczne Targi Książki w Krakowie przygotowała jej fundacja. Joanna Jurgała-Jureczka opowiadała o książkach poświęconych rodzinie Kossaków. O Kurtynie Kobiet w krakowskim Teatrze Słowackiego mówiła koordynatorka projektu Anna Bas. Barbara Sadurska zapowiedziała Festiwal Conrada. A swoją nową książkę "Dunder albo kot z zaświatu" przedstawił Radek Rak.
***
Tytuł audycji: Dwójka na miejscu
Prowadzenie: Dorota Gacek i Katarzyna Hagmajer-Kwiatek
Goście: Piotr Pytlakowski (reporter, laureat Nagrody im. Jana Długosza), prof. Ryszard Nycz (historyk literatury), Anna Dymna (aktorka), Joanna Jurgała-Jureczka (pisarka), Anna Bas (koordynatorka projektów wizualnych w Teatrze im. J. Słowackiego w Krakowie), Barbara Sadurska (pisarka), Radek Rak (pisarz),
Data emisji: 26.10.2024
Godz. emisji: 15.00
am/wmkor
