Skarby Giedroycia w archiwum Instytutu Literackiego

– Redaktor Jerzy Giedroyc nie znosił kapliczek. Chciał, by dom "Kultury" nie był muzeum, a przede wszystkim ośrodkiem, w którym można pracować – podkreślał w Dwójce Wojciech Sikora, opowiadając o pracach nad jednym z najcenniejszych XX-wiecznych polskich archiwów. Dziś mija 12. rocznica śmierci Redaktora.

Redaktor Jerzy Giedroyc w swoim gabinecie w Maisons-Lafitte.

Foto: Instytut Literacki w Paryżu

To tu redagowano przez półwiecze najważniejsze polskie pismo, to tu wydawano wielkie dzieła polskiej literatury, znaczące teksty publicystyczne. To stąd, z tej ''nieoficjalnej ambasady niepodległościowej" (określenie Marii Danilewicz-Zielińskiej), szedł w świat przekaz o wolnej polskiej myśli. Wreszcie: to z tego miejsca wysyłano za żelazną kurtynę idee, które miały w dużej mierze przyczynić się do obalenia komunizmu. Instytut Literacki w Maisons-Laffitte pod Paryżem to miejsce na mapie polskiej kultury bardzo szczególne.

Archiwum Instytutu, stanowiące kompletną dokumentację działalności w latach 1946-2000 tej unikalnej instytucji emigracyjnej, obejmuje przede wszystkim powstałe tu publikacje: kilkaset tomów książek z serii "Biblioteka Kultury", "Zeszyty Historyczne", 637 tomów miesięcznika "Kultura". Znajdują się tu również materiały związane z pracą wydawnictwa, zbiory książek i dzieł sztuki, nagrania, filmy, fotografie oraz, rzecz wyjątkowa, olbrzymia korespondencja Jerzego Giedroycia (wśród korespondentów Redaktora znaleźli się m.in. André Malraux, Albert Camus, Josif Brodski, Czesław Miłosz, Bertrand Russell, Henry Kissinger, Zbigniew Brzeziński, Witold Gombrowicz, Andrzej Bobkowski, Konstanty Kot-Jeleński czy też Gustaw Herling-Grudziński).  

W ubiegłym roku Archiwum Instytutu Literackiego zostało wpisane na listę programu "Pamięć Świata" UNESCO.

– Redaktor Jerzy Giedroyc nie znosił kapliczek. Chciał, by dom "Kultury" nie był muzeum, a przede wszystkim ośrodkiem, w którym można pracować – podkreślał Wojciech Sikora, prezes Stowarzyszenia Instytutu Literackiego "Kultura". W dniu kolejnej rocznicy śmierci Redaktora rozmawialiśmy w Dwójce o pracach archiwistycznych nad unikatowym zbiorem dokumentów paryskiej "Kultury".

Trwa porządkowanie i katalogowanie zbiorów (uczestniczą w tym m.in. specjaliści z Biblioteki Narodowej), powstały nowoczesne pomieszczenia archiwalne, gdzie zostały przeniesione bezcenne materiały, wciąż poszerza się baza danych. Archiwum Instytutu zostanie jednak udostępnione również dla tych, którzy nie będą mogli przyjechać do Maisons-Laffitte.

– Na początku przyszłego roku planowana jest odsłona nowego portalu Instytutu – zapowiadał Wojciech Sikora stronę internetową, na której będą m.in. dostępne dla każdego wszystkie numery "Kultury". – Współpracujemy z wieloma instytucjami, również z Portalem Polskiego Radia – mówił prezes Instytutu Literackiego "Kultura", przypominając o specjalnym serwisie Polskiego Radia poświęconym Jerzemu Giedroyciowi.