Od połowy XV wieku Krym, ze stolicą w Bakczysaraju, był we władaniu Ordy Krymskiej, która powstała na skutek rozpadu imperium tatarskiego założonego przez Czyngis-chana. W dziejach półwyspu miesza się polityka z mitologią. Według XVIII-wiecznej rosyjskiej propagandy Krym był w czasach antycznych zamieszkany przez plemię Taurów, z których wywodziła się Ifigenia. Taurowie zaś spokrewnieni byli ze Scytami, a od nich z kolei według legendy wywodzili się Rosjanie. Dla carycy Katarzyny II, która toczyła długotrwałe wojny z Turcją o panowanie nad Krymem, legenda Taurów była wymarzonym uzasadnieniem niezbywalnych historycznych praw Rosji do półwyspu.
Kryzys ukraiński - serwis specjalny Polskiego Radia>>>
W 1774 r. podczas kolejnej wojny potęga Rosji wzrasta, a Turcji upada. Pokonana Orda przyjmuje protektorat rosyjski. Ale Krym nie poddaje się tak łatwo. W 1783 r. wybucha kolejna wojna z Imperium Rosyjskim. Jest ona końcem Ordy Krymskiej i niezależności Krymu. Faworyt carycy, Grigorij Potiomkin, mianowany przez nią księciem taurydzkim, zgodnie z poleceniem Katarzyny tworzy na Krymie nie tylko nową rosyjską prowincję, ale przede wszystkim potężną flotę czarnomorską.
Wydarzenia na Krymie - relacja>>>
Po wojnie w latach 1788-1792, na mocy pokoju podpisanego w Jassach, Turcja ostatecznie zrzekła się Krymu. Na Krymie walczyli w XIX w. żołnierze rosyjscy, zaś radzieccy podczas II wojny światowej. Stalin w krymskiej Jałcie dzielił Europę. Nikita Chruszczow w 1954 r. oddał Krym radzieckiej Ukrainie.
O burzliwej historii Półwyspu Krymskiego rozmawiali w "Klubie Ludzi Ciekawych Wszystkiego" dr Dariusz Wierzchoś, historyk, archiwista z Archiwum Akt Nowych, autor książki "Krym. Od Scytów do Rosjan", prof. Tadeusz Stegner, historyk z Uniwersytetu Gdańskiego oraz Przemysław Tomanek, historyk, literaturoznawca, tłumacz, znawca kultury ukraińskiej z Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wysłuchaliśmy także wypowiedzi Dżafera Jakubowskiego, Tatara krymskiego mieszkającego w Polsce.
Zapraszamy do wysłuchania audycji prowadzonej przez Hannę Marię Gizę.
mc / ac
