29:37 Jest Zamek w Warszawie 2021_01_26-21-29-07.mp3 Wspomnienie odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie (Rozmowy po zmroku/Dwójka)
Zamek Królewski w Warszawie. Odbudowała go determinacja Polaków
Wspominając odbudowę Zamku Królewskiego trzeba zacząć od przywołania tego wyjątkowego czasu, kiedy realna stała się długo oczekiwana i przygotowywana decyzja. Archiwalne nagrania, wspomnienia najważniejszych dla odbudowy Zamku postaci i wypowiedzi zwykłych rzemieślników pozwalają lepiej zrozumieć wagę tej decyzji.
Najważniejszą postacią, która stała się pewnego rodzaju ambasadorem odbudowy Zamku był profesor Stanisław Lorentz. W Archiwum Muzeum Zamkowego znajdują się dokumenty, które świadczą o jego roli i wkładzie w to wyjątkowe przedsięwzięcie.
- Wśród materiałów znajduje się bardzo ciekawa grupa 10 albumów, które pan profesor osobiście wykonywał. Znajdują się w nich materiały związane z odbudową Zamku Królewskiego w Warszawie - są to wycinki prasowe, telegramy gratulacyjne, korespondencja, która napływała do profesora, który był "twarzą" tej odbudowy. Również programy z imprez, których dochód był przekazywany na odbudowę Zamku - opowiadała Bożena Radzio, kuratorka badająca historię zniszczenia i odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie.
Przed decyzją
Chociaż o odbudowie Zamku mieszkańcy i władze Warszawy myśleli jak o kwestii czasu to decyzje o rzeczywistych pracach były wielokrotnie zmieniane albo przekładane. Jednym z największych przeciwników odbudowy był Władysław Gomułka.
W roku 1949 do użytku została oddana trasa W-Z, którą wytyczono tuż przy zamkowych murach odbierając część ich ogrodów. Obawiając się, że kolejne inwestycje w Warszawie będą mogły zagarnąć kolejne fragmenty Zamku odbudowano Bramę Grodzką, jako symbol terenu, którego architekci nie powinni przekraczać.
Ten element stał się również symbolem odbudowy, na którą czekali nie tylko konserwatorzy, budowniczy i architekci, ale wszyscy mieszkańcy Warszawy.
19 stycznia 1971
- 19 stycznia 1971 roku podjęto decyzję o odbudowie Zamku Królewskiego. Była to decyzja polityczna, związana z nowymi władzami partyjnymi, ale słusznie podsunięta przez profesora Lorentza - mówiła Bożena Radzio.
Zaraz po ogłoszeniu decyzji rozpoczęły się dyskusje na temat kształtu Zamku i jego nowej funkcji. Rozpatrywano projekty, które zakładały wierną odbudowę, ale i modernizację wyglądu Zamku. Według projektu profesora Jana Bogusławskiego zostały zachowana historyczna bryła budynku ze wszystkimi elementami, które na przestrzeni lat ulegały zmianie.
- To wszystko zostało powtórzone, ale nie w sposób mechaniczny tylko tak, żeby funkcjonalnie dało się tutaj zorganizować nowoczesny gmach recepcji politycznych, dyplomatycznych, a z drugiej strony, żeby można było go używać jako muzeum - mówił dyrektor Muzeum Zamku Królewskiego profesor Wojciech Fałkowski.
"Czasy katedr" nadal inspirują badaczy
Pomysł na Zamek
Debata nad wyglądem i przeznaczeniem Zamku Królewskiego w Warszawie niekiedy przyjmowała bardzo ciekawe formy.
- Był taki bardzo zaskakujący projekt wykonany przez Romana Dziewulskiego w 1951 roku, który zakładał odbudowę tylko trzech skrzydeł Zamku. Jedno ze skrzydeł od strony Wisły miało być wysokie i monumentalne po to, aby przykryć wszystkie budowle sakralne na Starym Mieście - opowiadała kuratorka.
Innym pomysłem było przerobienie wnętrz zamkowych na apartamentów członków Rady Państwa albo stworzenie gmachu reprezentacyjnego instytucji partyjno-państwowych.
- Wymagało to wielu zabiegów i dłuższego czasu, żeby władze Partii Komunistycznej zgodziły się na urządzenie tutaj muzeum i zrezygnowały z funkcji czysto politycznej - mówił dyrektor Muzeum.
Dyrektor Wojciech Fałkowski wspomniał o tym, jaką obecnie funkcję przyjmuje Zamek Królewski w Warszawie - Głównym zadaniem pracowników Zamku i całej instytucji jest trwanie. Zamek ma trwać jako niezmienny znak Państwa Polskiego i jego historii, ale żeby do wypełnienia tej misji należy wzmocnić jego rolę muzealną. Przestrzeń historyczna musi być wypełniona wybitnymi dziełami sztuki.
***
Tytuł audycji: Rozmowy po zmroku
Prowadziła: Aleksandra Łapkiewicz
Goście: Bożena Radzio ( kuratorka badająca historię zniszczenia i odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie) i prof. Wojciech Fałkowski (dyrektor Muzeum Zamku Królewskiego w Warszawie)
Data emisji: 26.01.2021
Godzina emisji: 21.30
