Getto warszawskie - obecne w literaturze i świadomości

- Powstanie w getcie warszawskim jest bodaj najczęściej przywoływanym w polskiej prozie o tej tematyce - w "Rozmowach po zmroku" o antologii "Getto warszawskie w literaturze polskiej" opowiadał prof. Sławomir Buryła.

Warszawa, 1943.05. Reprodukcja: II wojna światowa. Oddział SS na ulicach getta

Foto: PAP/PAI

19 kwietnia br. obchodziliśmy 79. rocznicę powstania w warszawskim getcie. Bohaterski zryw 1000 do 1500 bojowców, niewątpliwie skazanych na zagładę, przeszedł do legendy, także literackiej. 

Różne formy, różne pokolenia

Teksty dotyczące powstania w getcie warszawskim pisano w trakcie jego trwania, po jego upadku, w PRL-u, są także pisane i dziś. Od kilkunastu dni możemy zapoznać się z fragmentami lub całością wielu z tych utworów pomieszczonych w antologii "Getto warszawskie w literaturze polskiej". Tę liczącą ponad 500 stron pozycję przygotował i opracował nasz gość. - To są teksty literackie, poetyckie i prozatorskie - wymieniał prof. Buryła, filolog i autor wydawnictwa. - Są to też teksty autorów różnych pokoleń, od najstarszych do tych, którzy wydarzeń już nie pamiętają.

Motywy w literaturze i świadomości

Zbiór opowiada swoimi utworami o różnych momentach przeżywania rzeczywistości zagłady w dwóch porządkach – historycznym i topicznym. Ten drugi klasyfikuje utwory wspólnym mianownikiem. - Toposy to są powtarzające się motywy, tematy zakotwiczone głęboko w świadomości autorów - tłumaczył badacz. - Często są elementem ogólnej świadomości.

Czytaj także:

• Słowo "Żegota" oznaczało życie dla skazanych na zagładę
• Wiera Gran. Pieśniarka warszawskiego getta

Motywem najsłabiej reprezentowanym w utworach dotykających getta warszawskiego jest Umschlagplatz – nieistniejąca dziś rampa kolejowa przy ulicy Stawki w Warszawie, miejsce koncentracji Żydów z warszawskiego getta przed wywiezieniem ich, głównie do obozu zagłady w Treblince. Z kolei niezwykle silnie obecny jest w poezji i prozie topos "starego doktora", czyli Janusza Korczaka.  

Od najważniejszych do zapomnianych

W zbiorze znaleźli się najważniejsi twórcy z zakresu tematyki gettowej: Władysław Szlengel, Jerzy Ficowski, Bogdan Wojdowski, a także pisarze kompletnie dziś zapomniani jak Izabela Gelbard, Władysław Dołęga-Szczepański, Stanisław Benski.

Aby upamiętnić powstanie w getcie warszawskim, Polskie Radio przygotowało serwis specjalny >>>

Posłuchaj

28:23 Rozmowy po zmroku Dwójka 20 kwiecień 2022 21_30_12.mp3 Prof. Sławomir Buryła o antologii "Getto warszawskie w literaturze polskiej" (Rozmowy po zmroku/Dwójka)

 

***

Tytuł audycji: Rozmowy po zmroku

Prowadził: Wacław Holewiński

Goście: prof. Sławomir Buryła (filolog)

Data emisji: 20.04.2022

Godzina emisji: 21.30