Połączyła ich tęsknota - Maria Dąbrowska i Stanisław Stempowski w listach

Ostatnia aktualizacja: 11.05.2022 07:20
- Stempowski natychmiast odkrył w Dąbrowskiej talent. Błyskawicznie zorientował się, z kim ma do czynienia - mówiła w Dwójce badaczka literatury prof. Ewa Głębicka. Właśnie ukazał się pierwszy tom ich korespondencji z lat 1924-1930, w opracowaniu, ze wstępem i przypisami naszego gościa.
Maria Dąbrowska w swoim mieszkaniu
Maria Dąbrowska w swoim mieszkaniuFoto: NAC

Ćwierć wieku w listach

Byli towarzyszami życia przez ćwierć wieku, do śmierci Stanisława Stempowskiego w roku 1952. Świadectwem tego, co ich łączyło, są m.in. zapiski dziennikowe Dąbrowskiej, jak i listy, które od 1924 roku wymieniali. 

"Żeglujesz przez obcy i przerażający ocean życie n i e z u p e ł n i e sama. Tyle tylko wiem i mogę ci powiedzieć, że się niczego nie bój, ani świata, ani życia i samotności, ani siebie - wierzę bowiem w Ciebie i ta wiara jest istotą rzeczy" - pisał Stanisław Stempowski do Marii Dąbrowskiej w jednym z listów. Pisarka z kolei wyznawała: "Ja jestem innym typem, więc czerpię mądrość z innych niż ty myślicieli. Ale to nic nie szkodzi, idziemy przecież razem splątani i ku jednemu, choć stanowimy dwa prądy, jakby z dwu innych źródeł płynące".

Tęsknota, która spaja

Relacja Dąbrowskiej i Stempowskiego narodziła się po niespodziewanej śmierci męża Marii - Mariana Dąbrowskiego. Pisarka z trudem radziła sobie z tą sytuacją. - Stępowski znał Dąbrowskiego z loży wolnomularskiej. Było jej łatwiej rozmawiać z nim o mężu - zaznaczyła prof. Głębicka. - Stępowski natomiast tęsknił za domem. W Warszawie był bezdomny, uciekł ze swojego majątku z powodu nawałnicy bolszewickiej. Po śmierci ukochanego syna rozstał się z żoną.

Bliskość nieformalna

Mieszkali ze sobą, prowadzili wspólne życie, ale nie przyznawali się do związku publicznie. Stempowski zresztą nigdy formalnie nie rozszedł się z żoną. Z czasem ich relacja zyskała silny rys intelektualny i emocjonalny. - Stempowski wiedział, co jest sensem życia, ona - żyła w ciągłych wątpliwościach, nie wiedziała, jak ma postępować. Nieustannie się go radziła - opowiadała nasza rozmówczyni.

- Kochał ją, był z nią bardzo emocjonalnie związany - mówiła prof. Ewa Głębicka. - Ona z kolei, choć nie była mu wierna, była szalenie opiekuńcza. Do głowy jej nie przyszło, żeby go porzucić.

***

Maria Dąbrowska urodziła się 6 października 1889 roku w Rusowie koło Kalisza jako Maria Szumska. Ziemiańskie pochodzenie wyznaczyło niejako jej drogę literacką. To w końcu "Noce i dnie" zapewniły jej miejsce w panteonie polskich pisarzy. W cenionym zbiorze opowiadań pt. "Ludzie stamtąd" również przedstawia życie prostych ludzi, robotników i domowej służby. Dąbrowska, mimo że pochodziła z małej miejscowości, zdobyła wykształcenie w Lozannie i Brukseli, co zaważyło na jej dalszym życiu. Pisarka chętnie angażowała się w sprawy publiczne, głównie związane z oświatą i obroną swobód obywatelskich.


Posłuchaj
28:59 Rozmowy po zmroku Dwójka 10 maj 2022 21_30_49.mp3 Maria Dąbrowska i Stanisław Stempowski w listach (Rozmowy po zmroku/Dwójka)

 

***

Tytuł audycji: Rozmowy po zmroku

Prowadziła: Dorota Gacek

Gość: prof. Ewa Głębicka (badaczka literatury)

Data emisji: 10.05.2022

Godzina emisji: 21.30


Czytaj także

Włodzimierz Odojewski. Pisarz, radiowiec, tajny współpracownik

Ostatnia aktualizacja: 20.07.2022 05:35
Jego dzieła to jedne z najważniejszych osiągnięć polskiej prozy. Pisarz w bezkompromisowy sposób poruszał tematy, które nie w smak były komunistom. W swym życiorysie Włodzimierz Odojewski ma jednak hańbiący rozdział współpracy ze Służbą Bezpieczeństwa.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Anna Sobolewska: fascynuje mnie świat przedmiotów

Ostatnia aktualizacja: 27.01.2021 19:19
- Lubię opowiadanie historii. Historii osobistych, rodzinnych, ale także wielkiej historii - wojen, przeprowadzek, tułaczek - mówi Anna Sobolewska, eseistka, historyk literatury z Instytutu Badań Literackich PAN​.
rozwiń zwiń