Dzieciństwo pod Toporem. W rocznicę urodzin mistrza

Skandalista, nonkonformista i wielbiciel makabry. - Ojciec całym sobą stanowił dla mnie wzór. To było dużo ważniejsze niż zasady krępujące indywidualność i skrywające prawdziwe okrucieństwo świata - mówił w ubiegłym roku w Dwójce syn Rolanda Topora.

Roland Topor, Warszawa 1996

Foto: Andrzej Rybczyński/PAP/CAF

Jaki był jeden z czołowych pisarzy i artystów awangardowych XX wieku? Miał obsesję na punkcie śmierci, chorób, erotyzmu i obsceny. Jego śmiech uważano za szatański. Walczył z dydaktyzmem w literaturze dla dzieci.
- Topor miał swoje własne poglądy na temat dzieciństwa - opowiadał w Dwójce pisarz Jan Gondowicz - Uważał, że powinno być okrutne, nie powinno ukrywać natury życia przed dziećmi. Chowanie pod kloszem prowadzi do daleko posuniętych dewiacji, odcina seksualność, wiedzę o powszechnym zdziczeniu. To jest coś, co potem się reprodukuje w następnych pokoleniach. Sam doznał dosyć forsownego wychowania i uważał, że jest jednym z nielicznych normalnych ludzi w swoich czasach.
Jego syn, Nicolas potwierdził w Dwójce, że działanie ojca było dla niego dużo ważniejsze niż nakazy i zakazy krępujące indywidualność i skrywające okrucieństwo, które szybko daje o sobie samo znać. Topor doskonale potrafił obserwować świat z perspektywy dziecka. Miał jednocześnie obsesję na punkcie śmierci, o czym mówił w 1996 roku w wywiadzie dla Polskiego Radia.
- Bezsensowne jest życie bez myślenia o śmierci tak samo, jak niszczenie życia przez ciągłe wspominanie faktu, że przyjdzie ten moment. Jaka powinna być postawa człowieka? Znajduję tylko jeden sposób: poruszanie się między dwoma ekstremami. Jest to rodzaj prądu zmiennego między życiem a śmiercią. Artysta, czy to mężczyzna czy kobieta, jako jedyny może nosić w sobie śmierć, jak w stanie błogosławionym. Z tego rodzi się rzecz żywa, czyli sztuka - mówił Topor.

Roland Topor, fot.PAP/Andrzej Rybczynski

Rozmowa w Dwójce toczyła się wokół "Pamiętników starego pierdoły" oraz "Chimerycznego lokatora" Topora. Gośćmi "Rozmów po zmroku" były również: Agnieszka Taborska, pisarka, romanistka i Elżbieta Jeznach, reżyserka, która z Rolandem Toporem współpracowała.

usc