Tolkien wyrodnym wnukiem Wagnera?

Ostatnia aktualizacja: 22.10.2012 17:00
W Dwójce rozmawialiśmy o europejskiej fascynacji średniowieczem i legendami północnej Europy. Wagner i Tolkien - czy są twórcami mitów, czy też je rewaloryzują?
Audio
Codex Manesse: Walther von der Vogelweide
Codex Manesse: Walther von der VogelweideFoto: wikipedia, domena publiczna

U schyłku XVIII wieku rozpoczęło się zainteresowanie Europy dawną, zapomnianą na wieki mitologią: odkryto przede wszystkim "Codex manesse". Wprowadziło to na powrót w orbitę kultury wielką epikę niemiecką. Stopniowo zaczęto odkrywać również dawną poezję angielską oraz skandynawską: "Eddę poetycką" i "Eddę prozatorską".

- Ryszard Wagner reprezentuje pierwsze pokolenie, które wpada w ten ferment - mówi profesor Jakub Zdzisław Lichański. Gdyby nie odkrycie "Codexu", na pewno nie powstałaby co najmniej jedna opera Wagnera ("Parsifal"). Ale w istocie niemal każde dzieło wielkiego kompozytora odwołuje się do tradycji średniowiecznej lub wczesiejszej: pragermańskiej, czy nordyckiej. Tolkien, którego można umieścić na końcu tego nurtu, rozkochany był w staroangielskiej literaturze i próbował ją przywrócić, pisząc współczesnym językiem aliteracyjny poemat oparty na wątkach nordyjskich - "Legendę o Sigurdzie i Gudrun".

Prof. Andrzej Fabianowski podsumował twórczość Wagnera następująco: - On poszukiwał praźródła duchowego umocowania Europejczyka XIX wieku. Kompozytor jest twórcą mitu fundacyjnego, w którym połączone jest to, co materialne, z tym, co duchowe. To próba zharmonizowania sfery boskiej i ludzkiej. Jego dzieło jest też wyrazem tragizmu wynikającego z niemożności owego zharmonizowania - podsumowuje. - Podobny mit założycielski dla Anglii starał się stworzyć Tolkien - uważa tłumaczka Agnieszka Sylwanowicz.

W audycji Anny Lisieckiej i Katarzyny Hagmajer odnieśliśmy się do książki Denisa de Rougemont "Miłość a świat kultury zachodniej", przypomnieliśmy bohaterów turniejów śpiewaczych w Wartburgu, cytowaliśmy fragmenty "Parsifala" Wolframa z Eshenbach i staroskandynawską poezję. Przypomnieliśmy też baśnie E.T.A. Hoffmana oraz porównaliśmy - niekoniecznie zbieżne - interpretacje legendy o Nibelungach dokonane przez Wagnera i Tolkiena.

Gośćmi byli: prof. Andrzej Fabianowski, prof.  Jakub Zdzisław Lichański, tłumacze Agnieszka Sylwanowicz i Marek Gumkowski oraz scenograf Mariusz Chwedczuk.

Zobacz więcej na temat: Anglia Europa Ryszard Wagner
Czytaj także

Zygfryd - pogromca smoków

Ostatnia aktualizacja: 17.10.2012 17:45
Trzecia część wagnerowskiej tetralogii prosto z Covent Garden!
rozwiń zwiń
Czytaj także

Dziś nadejdzie Zmierzch bogów

Ostatnia aktualizacja: 23.10.2012 22:00
Zwieńczenie słynnej tetralogii Ryszarda Wagnera. Transmisja z Covent Garden w Dwójce już dziś!
rozwiń zwiń