Związek Literatów Polskich. "Pisarze byli podzieleni na sekcje"

- Był to pomysł narzucony odgórnie, że literaci powinni dzielić się w zależności od uprawianego gatunku. Istniały więc sekcje prozy, poezji, dramatu, satyry i literatury dla dzieci. Wedle tych sekcji podzielono wszystkich pisarzy i w ich obrębie odbywały się posiedzenia - mówił w Dwójce Tomasz Potkaj, autor książki "Akwarium. Opowieść o Związku Literatów Polskich w PRL".

Pisarz Jarosław Iwaszkiewicz podczas spotkania z czytelnikami

Foto: Narodowe Archiwum Cyfrowe

Zjazd "zerowy" w Lublinie

Przynależność do Związku Literatów Polskich niemal przez cały okres PRL-u nobilitowała. W zasadzie każdy z pisarzy chciał należeć do tej organizacji. Przynależność do ZLP to w tamtych czasach oznaczała bowiem nadzieję na swego rodzaju przywileje, np. możliwość otrzymania mieszkania, stypendiów, pobyty w domach pracy twórczej.

Historia Związku Literatów Polskich zaczęła się w Lublinie jeszcze w czasie II wojny światowej, we wrześniu 1944 roku. - Pomysłodawcą tego zjazdu był Jerzy Borejsza, postać trochę demoniczna, a zarazem najważniejszy człowiek od spraw kultury po stronie komunistów w pierwszych latach powojennych. W Lublinie, na tym skrawku wyzwolonej Polski, zebrała się grupa pisarzy, którzy albo przyszli z armią ze Wschodu, albo przynależeli do partyzantki, często komunistycznej proweniencji. W nomenklaturze ZLP-owskiej zjazd ten liczony był później jako "zerowy", niepełny - tłumaczył Tomasz Potkaj.

Ludzie i miejsca ZLP

Z autorem książki "Akwarium. Opowieść o Związku Literatów Polskich w PRL" w dalszej części audycji rozmawialiśmy m.in. o trzech kluczowych miastach w historii organizacji: Krakowie (słynna ul. Krupnicza 22), Łodzi i Warszawie. To w niej, przynajmniej od pewnego czasu, miało miejsce wszystko to, co ważne dla ZLP.

Nasz gość mówił również o kryteriach przyjęć do Związku, o relacjach jego władz z Podstawową Organizacją Partyjną PZPR oraz o kluczowych postaciach ZLP: prezesach (pamięta się głównie tego, który był "wieczny" - Jarosława Iwaszkiewicza), Jerzym Putramencie, Janie Marii Gisgesie, o donosach, inwigilacji, o opozycji w Związku, Liście 34 i kontrliście sześciuset, wreszcie o rozwiązaniu organizacji w 1983 roku i o neo-ZLP.

Posłuchaj

29:34 2023_01_06 21_30_07_PR2_Strefa_literatury.mp3 Rozmowa z Tomaszem Potkajem, autorem książki "Akwarium. Opowieść o Związku Literatów Polskich w PRL" (Strefa literatury/Dwójka) 

***

Tytuł audycji: Strefa literatury

Prowadził: Wacław Holewiński

Gość: Tomasz Potkaj (autor książki "Akwarium. Opowieść o Związku Literatów Polskich w PRL")

Data emisji: 6.01.2023

Godzina emisji: 21.30

mo/pg