Gesualdo nie był sam

Ostatnia aktualizacja: 08.10.2013 17:00
Jako wielki outsider muzyki schyłkowego renesansu oraz autor wstrząsającego mordu, inspirował Stawińskiego, Herzoga, Herlinga-Grudzińskiego i wielu innych. Dziś wiemy już jednak, że Carlo Gesualdo nie był "samotną wyspą".
Audio
  • Gesualdo nie był sam (Dwójka/Między dźwiękami)
Portret Carlo Gesualdo
Portret Carlo GesualdoFoto: Wikipedia/domena publiczna

We wrześniu minęło 400 lat od śmierci niezwykłego kompozytora. Z tej okazji audycję "Między dźwiękami" poświeciły jego twórczości oraz legendzie Magdalena Łoś i Ewa Obniska.

Manierystyczne madrygały, opatrzone tekstami o nieszczęśliwej miłości, w rodzaju "śmierć dopiero okaże mi litość", robiły i wciąż robią ogromne wrażenie. Zwłaszcza w kontekście biograficznym, z brutalnym mordem dokonanym przez Gesualda na żonie i jej kochanku. Neurotyczna natura doprowadziła w końcu arystokratę-muzyka na skraj choroby psychicznej. Ale czy faktycznie w niej tkwią źródła jego twórczości?

Ewa Obniska podkreśla, że ani muzyka Gesualda nie była tak niezwykła, jak  zwykło się uważać, ani dokonany przez niego mord. Ówczesny kodeks honorowy w zasadzie obligował go do wymierzenia w ten sposób sprawiedliwości niewiernej małżonce oraz jej kochankowi. Sąd oficjalnie uniewinnił zresztą księcia.

Także jego słynne madrygały, które w dziedzinie chromatyki, dysonansowej, atonalnej harmoniki, nieregularności frazy oraz egzaltowanej emocjonalności doprowadziły renesansowy manieryzm do ściany, nie były pozbawione kontekstu w twórczości poprzedników Gesualda oraz jemu współczesnych.

Podobny radykalizm formalny i materiałowy, choć nie tak mroczną emocjonalność, odnaleźć można w kompozycjach wokalnych Pomponio Nenny. Silna chromatyzacja w ogóle pozostawała cechę renesansowej muzyki instrumentalnej, teoretycznie zakorzenionej w tradycjach antycznych. Za  mistrza Gesualda uznać można Cipriano de Rore, ojca renesansowego manieryzmu. A porównywalną wynalazaczością odznaczał się w czasach Gesualda Monteverdi, poruszajacy się na pograniczu prima i seconda practica.

A co łączyło księcia z Caravaggie? Dlaczego śmieszył muzyków? I czy naprawdę kochał swoją żonę? Zachęcamy do wysłuchania audycji "Między dźwiękami".

Zobacz więcej na temat: MUZYKA
Czytaj także

Czy Giuseppe Verdi jest nadal aktualny?

Ostatnia aktualizacja: 30.09.2013 12:00
Czy w XXI wieku widzimy w Verdim prekursora weryzmu muzycznego, poszukiwacza prawdy o świecie i człowieku? Czy może dzieło twórcy Rigoletta to dziś już tylko zamknięty rozdział historii opery? Na kilka dni przed dwusetną rocznicą urodzin Giuseppe Verdiego rozmawialiśmy o jego dziełach.
rozwiń zwiń