Trach, trach, trach
Ryjemy tunel do szczęścia („Sprzedawcy gumek”)
Nakładem Agencji Dramatu i Teatru ADiT oraz Wydawnictwa Austeria ukazała się w tamtym roku antologia sztuk Hanocha Levina – jednego z najbardziej znanych współczesnych dramaturgów izraelskich – Ja i Ty i następna wojna. Teatr życia i śmierci. (Dwójka sprawowała patronat medialny nad tą książką). Levin zaczynał od kabaretu i satyry politycznej, zarzucił jednak ten nurt na rzecz tragiczno-groteskowych obrazów codzienności zwykłych ludzi, uwikłanych w swoje problemy, doświadczonych jakimś brakiem i jakimś cierpieniem. Żebrak-impotent marzący o wyśnionej dziwce. Mówca pogrzebowy, który uwodzi wdowy chowające mężów. Staruszka obsesyjnie uciekająca z domu opieki. Zrozpaczony ojciec szukający zemsty po stracie syna. Umierająca kobieta, która chciałaby, żeby ktoś przyszedł na jej pogrzeb.
No bo jednak byłam tutaj, na ziemi. Byłam, prawda? Zajmowałam jakieś miejsce. Oddychałam powietrzem, trochę mówiłam, przygotowywałam jedzenie. Byłam. Bo jednak będą grzebali „kogoś”.(„Zimowy pogrzeb”)
Czy to w dramatach „rodzinnych”, czy w „mitycznych” – Hanoch Levin stworzył prawdziwy „teatr życia i śmierci”: wśród narodzin i pogrzebów, w obezwładniającej, pozbawionej sensu codzienności widzimy, jak niemożliwe są zarówno miłość, jak i samotność, jak łatwo jest zranić i zabrać, jak ciężko jest pogodzić się ze starością i odchodzeniem.
A przecież będziesz żyła, nawet jak umrze!
A przecież będziesz oddychać i jeść i kąpać się i wydzielać
Soki! Będziesz żyć bez swojego syna, będziesz żyć!
I to jest całe sedno tej poniżającej sprawy:
że możemy dalej żyć
bez tego, co nam najdroższe („Śniący chłopiec”)
Większość swoich sztuk Levin reżyserował sam i tę formę skończoną, jaka narodziła się w wyniku aktorskich działań, dopiero drukował. Zmarły w 1999 r. „człowiek teatru”, bo tak należy postrzegać Levina, do dziś grywany jest regularnie w swoim kraju. W Polsce (rodzice Levina pochodzili z Polski, wiele w jego sztukach nawiązań do naszego języka czy obyczajów) Krzysztof Warlikowski w Teatrze Rozmaitości z sukcesem wystawił jego Kruma, Iwona Kempa w Teatrze im. Wilama Horzycy w Toruniu zrealizowała natomiast Pakujemy manatki. (Jeszcze w połowie lat 80. miesięcznik „Dialog” odmówił drukowania sztuki Pakujemy manatki z powodu
jej dosadnego języka i drastycznych scen).
„Krum” w reż. K. Warlikowskiego (fot. Stefan Okołowicz/TR Warszawa)
-----------------------------------------------------
Nie jestem bogaty. Nie jestem szczęśliwy. Nie posunąłem się ani o krok, nie bawiłem się, nie ożeniłem, nie zaręczyłem się, nikogo nie poznałem. Niczego nie kupiłem i niczego nie przywiozłem. W walizce mam tylko brudną bieliznę i kosmetyki. („Krum”)
Zapraszamy na audycję Iwony Malinowskiej z udziałem kierującej Agencją Dramatu i Teatru ADiT Elżbiety Manthey, która doprowadziła do wydania antologii Levina. Naszymi gośćmi będą także tłumacze utworów izraelskiego dramaturga: teatrolog i hebraistka Agnieszka Olek, Michał Sobelman i aktor Jacek Poniedziałek. W audycji znajdą się fragmenty obu przywołanych wyżej spektakli, usłyszymy również fragmenty innych sztuk w interpretacji znanych aktorów scen warszawskich. Nie zabraknie też piosenek z kabaretów autorstwa Hanocha Levina.
Operatorze, zgaś światło na widowni, żebyśmy się nie widzieli. Pokaż nam jakiś fascynujący film. Pogodny i jasny, o pięknych szczęśliwych, dobrze ubranych ludziach i ładnych nagich kobietach. W ciemności będziemy patrzeć na światło. Przez dwie godziny skąpiemy w nim swoje smutki i niegodziwości naszej egzystencji. Wyobrazimy sobie, że to my jesteśmy piękni. („Krum”)
21 marca 2010, godz. 18:00
