Dr Klarecki: Niemcy byli przygotowani do rabunku już przed wybuchem wojny

"Mamy informacje, że w Muzeum Narodowym były delegacje niemieckie, które już wcześniej wybierały i spisywały dokładnie dzieła sztuki. Niemcy wszystko notowali i przygotowywali się do rabunku" - tak o działaniach przedstawicieli III Rzeszy prowadzonych przed wybuchem II wojny światowej mówił w Dwójce dr Mariusz Klarecki, współautor "Raportu o stratach wojennych Warszawy".

Ograbiony z dzieł sztuki i spalony Zamek Królewski w Warszawie w 1939 roku. Cztery lata później, po Powstaniu Warszawskim, obiekt został wysadzony przez Niemców w powietrze

Foto: Narodowe Archiwum Cyfrowe

• Warszawa - jako stolica i najludniejsze miasto II RP - poniosła podczas II wojny światowej największe straty spośród polskich miejscowości.
• Szczegółowe dane zawiera opracowany już w 2004 roku "Raport o stratach wojennych Warszawy".
• Polskie Radio uruchomiło serwis internetowy o stratach poniesionych przez Polskę w czasie II wojny światowej, można go znaleźć pod adresem www.bezprzedawnienia.polskieradio.pl.

W dniu 83. rocznicy agresji nazistowskich Niemiec na II RP poruszyliśmy kwestię dotyczącą strat wojennych, które Polska poniosła w latach 1939-1945. Aby uzmysłowić sobie ogólną skalę zniszczeń, przyjrzeliśmy się danym odnoszącym się do Warszawy.

Plany ograbienia Warszawy

W stolicy straty były kolosalne i nieporównywalne z żadnymi innymi. - W Warszawie przed wojną mieszkało 1,2 mln osób, to było naprawdę dużo, sama społeczność żydowska to było ok. 300 tys. osób. Jednocześnie wiadomo, że stolica to muzea, archiwa państwowe, instytucje kultury, dlatego te straty muszą być wielokrotnie wyższe niż w innych miastach Polski - mówił dr Mariusz Klarecki.

Ekspert podkreślił też, że rabunek nie był spontaniczny, ale szczegółowo zaplanowany. - Mówię o katalogowaniu ruchomości, ale także planowaniu pewnych zniszczeń jeszcze przed wybuchem wojny - podkreślił.

Jak zaznaczył, istnieją potwierdzone informacje, według których Niemcy spisywali m.in. dzieła zgromadzone przez Muzeum Narodowe. Polacy - nieświadomi ich niecnych planów - bez przeszkód wpuszczali ich na teren instytucji. - Kustosze bardzo hojnie pokazywali wszystkie zbiory, prowadzili do magazynów - mówił dr Mariusz Klarecki.

Bezcenne skarby w domach warszawiaków

W 2004 roku zespół powołany przez ówczesnego prezydenta Warszawy Lecha Kaczyńskiego, pod kierunkiem prof. Wojciecha Fałkowskiego, opracował "Raport o stratach wojennych Warszawy". Dokument, liczący kilkaset stron, zawiera listę strat wojennych dotyczących różnych dziedzin.

Czytaj także:

• 83. rocznica wybuchu wojny - nadzieja na pokój była do końca
• "Pakt zbrodniarzy" - plenerowa wystawa Instytutu Pamięci Narodowej

Współautor tego dokumentu na antenie Dwójki podkreślił, że warszawskie budynki zostały zniszczone w 84 proc. I choć po wojnie niektóre zostały odbudowane, nie było możliwości odtworzenia ich wnętrz.

- Mówię o dziełach sztuki, gromadzonych przez wiele pokoleń skarbach, ruchomościach - wyjaśniał dr Klarecki. - Bogactwo kulturalne przyrastało nie tylko w domach polskiej inteligencji, bo zdarzało się, że przed wojną w Warszawie i taksówkarz, i fryzjer mieli parę dobrych obrazów na ścianach. Te dobra się powiększały przez kilkaset lat - mówił.

Szczegółowe wyliczenia podane w raporcie szacują wartość (w złotych polskich z 1939 r.) zburzonych budynków, głównie mieszkalnych, na 8,40 mld zł. Straty wojenne przemysłu warszawskiego to ponad 2,8 mld zł. Wartość zniszczonego wyposażenia mieszkań prywatnych - 5,3 mld zł. Straty w należącej do miasta infrastrukturze i mieniu komunalnym oceniono na ok. 0,35 mld zł.

#BezprzedawNIEnia

W 83. rocznicę wybuchu II wojny światowej portal PolskieRadio.pl uruchomił specjalną stronę internetową bezprzedawnienia.polskieradio.pl. W serwisie znajduje się około 20 autorskich artykułów. To przede wszystkim opracowania historyczne, w których opisano m.in. straty ludzkie, terytorialne i materialne poniesione przez Polskę w czasie II wojny światowej.

Można tam znaleźć materiały historyczne, oparte na radiowych archiwaliach, dotyczące m.in. utraconego potencjału Polski z lat 30. i 40. ubiegłego wieku, strat wśród narodowej elity, utraconych dzieł sztuki, zbiorów bibliotek.

Posłuchaj

29:20 Dwojka_O_wszystkim_z_kultura_2022_09_01-17-29-14.mp3 Dr Mariusz Klarecki o stratach wojennych Warszawy (O wszystkim z kulturą/Dwójka)

 

***

Tytuł audycji: "O wszystkim z kulturą"

Prowadził: Michał Szułdrzyński

Gość: dr Mariusz Klarecki (współautor "Raportu o stratach wojennych Warszawy" i kurator pałacu Pod Blachą w Warszawie)

Data emisji: 1.09.2022

Godzina emisji: 17.30

mg