"Artur Rubinstein. Łódzkie tropy" - małe tajemnice wielkiego pianisty

- Każdy ma prawo nie pamiętać po latach kilkudziesięciu, co się działo w jego życiorysie dziecięcym - bo książka dotyczy tych pierwszych 10 lat małego Arturka, które spędził w Łodzi - w związku z czym trzeba wybaczyć mistrzowi, że mógł coś przeinaczyć - mówił w Dwójce dr Maciej Janik, autor publikacji o łódzkim okresie życia Artura Rubinsteina.

Pomnik Artura Rubinsteina na ul. Piotrkowskiej w Łodzi

Foto: PAP/Peter Forsberg/Alamy Stock Photo

• Nakładem Filharmonii Łódzkiej im. Artura Rubinsteina ukazała się książka "Artur Rubinstein. Łódzkie tropy".
• Autorem publikacji jest dr Maciej Janik - zastępca dyrektora Archiwum Państwowego w Łodzi, znawca historii miasta, a prywatnie - wielki meloman i przyjaciel Filharmonii Łódzkiej.
• Książka opisuje pierwsze 10 lat życia Rubinsteina, które przyszły pianista spędził właśnie w Łodzi.

Żył 95 lat, a przez ponad 80 koncertował jako pianista. Dr Maciej Janik w swojej książce "Artur Rubinstein. Łódzkie tropy" rozwikłał wiele tajemnic dotyczących pierwszych 10 lat życia genialnego polskiego artysty żydowskiego pochodzenia.

Ten okres życia Artura Rubinsteina owiany jest tajemnicą, a w różnych źródłach pojawiają się sprzeczne informacje.

- Kiedy zacząłem, mówiąc tak bardzo kolokwialnie, drążyć temat, okazało się, że wiele obiegowych opinii się nie sprawdza. Nie sprawdzają się również pewne informacje, których dostarczył sam maestro, jak i jego biograf Harvey Sachs - wyjaśniał dr Janik.

Zawodna pamięć

Podstawowym źródłem wiedzy o tamtym okresie są pamiętniki pianisty "Moje młode lata" i "Moje długie życie". Dr Maciej Janik przyznał, że udało mu się przyłapać pianistę na pewnych nieścisłościach.

- Po prostu każdy ma prawo nie pamiętać po latach kilkudziesięciu, co się działo w jego życiorysie dziecięcym, bo książka dotyczy tych pierwszych 10 lat małego Arturka, które spędził w Łodzi, w związku z czym trzeba wybaczyć mistrzowi, że mógł coś przeinaczyć - mówił ekspert.

Piotrkowska czy Rewolucji?

Kontrowersje dotyczyły chociażby dokładnego miejsca urodzenia Rubinsteina. Sam artysta wskazywał, że była to ul. Piotrkowska 78, natomiast co jakiś czas w różnych źródłach pojawiały się informacje o adresie Rewolucji 1905 roku 28.

- Tymczasem okazało się - i to był pierwszy sukces w poszukiwaniach - że bardzo niepozorny dokument, do którego nikt nigdy nie zaglądał, mianowicie kwartalne zestawienie urodzonych w Łodzi dzieci, zawiera rubrykę "miejsce zamieszkania rodziców dziecka" - wyjaśniał dr Janik. - Normalnie w aktach urodzenia nie ma informacji, gdzie rodzice mieszkali. Natomiast w tym dokumencie jest podany taki stary numer, jakim się w tym czasie w Łodzi posługiwano - numer domu 515, współcześnie to jest Piotrkowska 78. I ten dokument rozwiewa wątpliwości co do miejsca przyjścia na świat tego wybitnego artysty - dodał ekspert.

Tekst, grafiki, zdjęcia, film

Książka "Artur Rubinstein. Łódzkie tropy" ukazała się nakładem Filharmonii Łódzkiej im. Artura Rubinsteina. Publikacja jest dwujęzyczna (polsko-angielska) i wysmakowana graficznie - zawiera liczne reprodukcje nowo odkrytych źródeł archiwalnych, historyczne zdjęcia oraz szczegółowe drzewo genealogiczne.

Dołączono do niej - w formie pendrive'a - unikatowy film dokumentalny w reżyserii Henryki Rumowskiej pt. "Spotkania z Arturem Rubinsteinem" (Telewizja Polska, 1975).

Autor książki dr Maciej Janik jest zastępcą dyrektora Archiwum Państwowego w Łodzi, znawcą historii miasta, a prywatnie - wielkim melomanem i przyjacielem Filharmonii Łódzkiej.

Wielka kariera Artura Rubinsteina

Artur Rubinstein urodził się 28 stycznia 1887 roku. Był jednym z najwybitniejszych pianistów na świecie, szczególnie cenionym za interpretacje kompozycji Fryderyka Chopina.

Pochodził ze średniozamożnej żydowskiej rodziny, osiadłej w Łodzi. Rodzice szybko zauważyli jego muzyczne zdolności i wysłali go na naukę gry na fortepianie do Warszawy, a następnie Berlina. To tam po raz pierwszy zadebiutował przed publicznością 1 grudnia 1900 roku.

Pobyt w Berlinie był impulsem do rozwoju jego kariery. Dwa lata później wystąpił w Filharmonii Warszawskiej, a następnie został dostrzeżony przez samego Ignacego Jana Paderewskiego, który wziął w opiekę młodego pianistę.

W 1906 roku ruszył w trasy koncertowe po całym świecie. Grał m.in. w Stanach Zjednoczonych, Ameryce Południowej i najważniejszych europejskich stolicach.

Posłuchaj

28:05 Dwojka_O_wszystkim_z_kultura_2023_02_15-17-30-26.mp3 Dr Janik o książce "Artur Rubinstein. Łódzkie tropy" (O wszystkim z kulturą/Dwójka)

 

***

Tytuł audycji: O wszystkim z kulturą

Prowadził: Marcin Majchrowski

Gość: dr Maciej Janik (zastępca dyrektora Archiwum Państwowego w Łodzi)

Data emisji: 15.02.2023

Godzina emisji: 17.30

mg