"Moje serduszko". Nieznany savoir-vivre Iraku

– Goszczący mnie iraccy urzędnicy pytali: "Czy chcesz napić się kawy, moja duszyczko?". Z początku zamarłem – opowiadał w Dwójce arabista prof. Janusz Danecki, wspominając swój pobyt w Bagdadzie w 1978 r., gdzie został zaproszony na festiwal poezji arabskiej.

Foto: Glow Images/East News

–  Festiwal był dla mnie wielkim wydarzeniem – wspominał prof. Janusz Danecki. – Oto miałem się spotkać z arabskimi literatami, naukowcami, a przede wszystkim - poetami. Zaprosił mnie tam Abd al-Wahhab al-Bajati, jeden z najwybitniejszych pisarzy arabskich, twórca poezji nowoczesnej w Iraku, która odchodziła od tradycji i przechodziła do literatury inspirowanej europejską kulturą – powiedział.

Po przylocie do Bagdadu prof. Janusz Danecki został od razu zawieziony do ministerstwa kultury, w którym Abd al-Wahhab al-Bajati był wysokim urzędnikiem. – Był zajęty i nie przyjął mnie od razu – mówił arabista. – Wokół mnie uwijali się tymczasem pracownicy ministerstwa. Wśród wszystkich słów, którymi się do mnie zwracali, usłyszałem: "Czy chcesz kawy, moje serduszko?", "Może byś się napił, duszyczko?". Zamarłem – opowiadał.

Gdy iracki poeta w końcu przyjął polskiego gościa, zaczął zwracać się do niego w ten sam sposób. Okazało się, że w Iraku to powszechna forma zwracania się nie tylko do obcych. Irakijczycy mówią do innych "moje serce", "moja duszo", "mój panie" (ten zwrot jest pochodzenia perskiego).– Nagle poczułem, że czasami groźnie wyglądający świat oficerów, wojskowych i wąsatych Irakijczyków wcale nie jest tak surowy, jak się wydaje – mówił arabista.

***

Prof. Janusz Danecki w młodości pasjonował się chemią. Jednak w tamtym czasie specjalistyczne książki i opracowania związane z tą dziedziną były trudno dostępne. – Pewnego dnia ojciec mojego najbliższego przyjaciela powiedział mi, że w księgarni radzieckiej można znaleźć wszystko. Rzeczywiście była tam skarbnica książek w języku rosyjskim na wszystkie tematy. Co więcej, były one niezwykle tanie, najwspanialsze dzieła można było kupić za grosze – wspominał naukowiec, dodając, że musiał podszkolić się z rosyjskiego, aby móc zrozumieć skomplikowaną terminologię chemiczną.

Udało mu się to w krótkim czasie, a gdy w tej samej księgarni odkrył podręczniki do nauki innych języków obcych, m.in. angielskiego, francuskiego i hiszpańskiego, jego pasja chemiczna przerodziła się w pasję językową. – Zacząłem zajmować się językami, najpierw europejskimi, a potem pojawił się pierwszy język orientalny. Był nim właśnie arabski – opowiadał prof. Janusz Danecki.

Jego wybór był podyktowany młodzieńczą lekturą cyklu Karola Maya o Winnetou. – W niektórych fragmentach tych książek wspomina się pustynie północnoafrykańskie, wymienia się parę arabskich wyrazów, takich jak Bir, Dżebel – mówił arabista. – Pomyślałem więc, by sięgnąć do tego języka, dowiedzieć się, jak wygląda arabski. W księgarni znalazłem oczywiście zarówno gramatykę arabską, jak i słownik tego języka, i zacząłem studiować – powiedział.

***

Muzułmańska wizja dziejów świata i ludzkości, specyfika języka arabskiego, znaczenie "Koranu" oraz literatura arabska – dawna i współczesna – to główne tematy rozważań prof. Janusza Daneckiego w "Zapiskach ze współczesności".

Prof. Janusz Danecki (ur. 1946) jest tłumaczem literatury arabskiej - klasycznej i współczesnej, a także prac orientalistycznych z języków europejskich. Współtworzył "Słownik arabsko-polski”. Jest autorem dwutomowej "Gramatyki języka arabskiego” oraz książki "Podstawowe wiadomości o islamie”.

Do słuchania nagrań audycji zaprasza Witold Malesa.

mc/jp