Hugo Kołłątaj polityk oświeceniowy publicysta, kanonik, satyryk, geograf. W latach 1783–1786 rektor Komisji Edukacji Narodowej, od 1794 r. radca wydziału skarbu Rady Najwyższej Narodowej. Świetny polityk, szybko orientujący się w zmianach sceny politycznej. Czasem popełniał też błędy w ocenie: wierzył, że kolejne rozbiory Polski są niemożliwe.
- Nikt tak jak on nie rozumiał tego, jak struktura plityczna Rzeczypospolitej pomniejsza szanse na utrzymanie państwa – mówiła w audycji Michała Montowskiego prof. Zofia Zielińska. - Dlatego był promotorem reformy chłopskiej i reformy mieszczańskiej. "Musimy dać chłopom wolność", argumentował. Wolność jest prawem naturalnym, więc chłopom trzeba tę wolność dać (mowa o osobistej wolności). A jeśli Polska tego nie uczyni, to chłopom będzie wszystko jedno, pod jakimi będą rządami, w jakim państwie. Wreszcie, w kraju, gdzie jest 7 milionów niewolników, nie może być wolności.
Kołłątaj krytykował przestarzałą strukturę polityczną i społeczną Rzeczypospolitej. W roku 1786 został odznaczony Orderem Świętego Stanisława, a w 1791 kawalerem Orderu Orła Białego. Uczestniczył w tworzeniu Konstytucji 3 maja. W czasie Sejmu Czteroletniego należał do najaktywniejszych działaczy stronnictwa patriotycznego. Podczas wojny polsko-rosyjskiej, na zebraniu 23 lipca 1792 r., poparł decyzję króla Stanisława Augusta Poniatowskiego o jego przystąpieniu do konfederacji targowickiej.
Brał udział w insurekcji kościuszkowskiej, wchodząc w skład Rady Najwyższej Narodowej – zajmował wówczas bardziej radykalne stanowisko niż w okresie Konstytucji 3 maja.
Mimo wielu zalet i nowoczesnych poglądów, pozostaje postacią kontrowersyjną. Miał nie tylko przyjaciół, a pomajowa ulica nazywała go "Robespierre'm w sutannie", zaś Matejko nazywał go "czarnym krukiem". Czy słusznie?
O czasach Sejmu Wielkiego, działalności Kołłątaja, a także o jego późniejszych decyzjach i ewolucji postawy mówiła w naszej audycji prof. Zofia Zielińska.
Audycję prowadził Michał Montowski.
Aby posłuchać audycji, wystarczy kliknąć ikonę dźwięku w ramce "Posłuchaj" po prawej stronie.
