Po zakończeniu drugiej wojny światowej, w wyniku zmiany polskich granic, na teren Dolnego Śląska przesiedlono rodziny z obszaru niemal całej II Rzeczypospolitej. Utraciły one na zawsze swoje domy, gospodarstwa, przyjaciół i znany im, bezpieczny świat. Wciąż jednak towarzyszyła rodzima kultura… Przywiązanie do kulturowej tożsamości okazało się na tyle mocne, że przekaz międzypokoleniowy nie zaginął i dlatego dziś Dolny Śląsk stanowi zagłębie różnorodnych przejawów tradycji kultywowanych w środowiskach lokalnych. Ocalało wiele elementów dziedzictwa przesiedlonych na Dolny Śląsk szczególnie z Kresów Wschodnich.
Projekt „Historia niewypłakana” zakłada dotarcie do szerokiej publiczności z przekazem ukazującym Dolny Śląsk jako miejsce wyjątkowe pod względem wielokulturowości i troski o własne dziedzictwo. W pierwszym etapie projektu uczestnicy wzięli udział w wydarzeniu kulturalno-edukacyjnym „Otwórz oczy” na temat znaczenia dziedzictwa, historii oraz własnej tożsamości kulturowej. Drugi etap oparty jest na spotkaniach z przedstawicielami lokalnej społeczności, podczas którego zarejestrowane zostaną nagrania audio-wideo obejmujące tematykę przesiedleń, pozyskane od świadków lub ich bliskich. Podczas etapu trzeciego, na podstawie nagranych materiałów, powstanie cykl audycji radiowych wyemitowanych na antenie Polskiego Radia oraz cykl utworów audiowizualnych.
„Śmiało mogę powiedzieć, że serce Polskiej Kultury bije właśnie na Dolnym Śląsku, gdzie spotkały się niemal wszystkie kultury II Rzeczypospolitej. Na stosunkowo niewielkim obszarze przechowywane są skarby kultury, które stanowią bezcenny depozyt przekazywany z pokolenia na pokolenie. (…) Muzyka jest dobrym nośnikiem transmisji kulturowej” - Joszko Broda o programie koncertu.
Joszko Broda
Dolny Śląsk to historia niewypłakana, nieodrobiona lekcja. Dzięki konfrontacji z własną historią, możliwości wykrzyczenia i wypłakania traumy tragicznych losów pokolenia, które doświadczyło przymusowych przesiedleń, będziemy mogli lepiej rozumieć siebie dzisiaj i budować wspólnotę opartą na historii, która doczeka się wysłuchania, zrozumienia i akceptacji, by nie musiała pozostać niewypłakana.
Joszko Broda
Polski muzyk multiinstrumentalista, producent muzyczny i kompozytor. Urodził się w 1972 r. w Istebnej w Beskidzie Śląskim. W doskonały sposób prezentuje warsztat gry na wielu instrumentach ludowych, m.in. drumli, okarynie, fujarach – postnej, sałaskiej, pięciootworowej, sześciootworowej, rogach, trąbicie, skrzypcach, gajdach beskidzkich, kozie podhalańskiej. Dzięki nieprzeciętnemu talentowi Joszko Broda wydobywa muzykę z tak nieoczywistych instrumentów jak liść, słomka czy trzcina. Inspiracją jego twórczości jest muzyka kręgu kulturowego Karpat.
WYSTĄPILI:
Joszko Broda:
wokal oraz instrumenty etniczne: fujarki, fujara, drumle, okaryny, słomki, liść, trombita, rogi, gajdy, trombita.
oraz zespół „Joszko Broda Open”:
Marcin Hałat - skrzypce
Dawid Broszczakowski - instrumenty klawiszowe
Patryk Bizukojć - gitara basowa
Brian Bothwell - perkusja
Chór Łemków z zespołu Łastiwoczka
Górale Czadeccy z zespołu Pojana
Chór Rodziny Brodów w składzie:
Debora Broda
Maciej Broda
Tomasz Broda
Mikołaj Broda
Jeremi Broda
Iwo Broda
Maria Broda
oraz Wiesława Kawulok
W PROGRAMIE:
1. „Przyleciał gołąb”
2. „Jo z Francji jadę”
3. „Siedział król na tronie”
4. „Hej w zielonym gaiku”
5. „Sioła jelenia”
6. „Taniec Czadecki”
7. „Oj wersje mi wersje”
8. „Ne pyj koniu wody”
9. „A za naszym chyżom”
10. „Kolo”
11. „U jeziora zimna woda”
12. „Róża w ogrodzie”
13. „Piosenka ze Świrza”
14. „Po dużym jeziorze”
15. „Dobry wieczór panieneczko”
Podczas koncertu usłyszeliśmy również pieśni przedstawicieli kultury kresowej z zespołu Ze Świrza w wykonaniu Łucji Szuter i Martyny Ziomek.
Ze Świrza
Społeczność Gierałtowa kultywuje swoje tradycje przyniesione ze Świrza na Kresach a zespół jest owocem spotkań w ramach projektu „Historia niewypłakana” Joszka Brody oraz IPN. Transmisja kulturowa, która realizuje się w tej społeczności jest przykładem międzypokoleniowego przekazu kulturowego. Ponieważ kultura idzie za człowiekiem, dawni mieszkańcy Świrza przenieśli swoje pieśni do Gierałtowa na Dolnym Śląsku. Najmłodsze już czwarte pokolenie ekspartiantów z Kresów jest żywym nośnikiem kultury, która w wyniku postanowień z Jałty była zmuszona opuścić swoją ojczyznę i wyruszyć w nieznane. Przetrwali dzięki temu, że nie dali się rozproszyć trzymając się zawsze razem, dbając o pamięć o przodkach, o miejscach z których zostali wyrzuceni. Kochając nadal swoją opuszczoną Ojczyznę mieszkają już w swojej nowej Małej Ojczyźnie, Gierałtowie na Dolnym Śląsku.
Organizator: Instytut Pamięci Narodowej
Współorganizator: Radiowe Centrum Kultury Ludowej Polskiego Radia S.A.
Kiedy: 14 czerwca 2022 r. godz. 19.00
Gdzie: Studio Koncertowe Polskiego Radia im. Witolda Lutosławskiego
